Трэба сказаць, у нашай краіне выкананне базавых нормаў па стварэнні безбар'ернага асяроддзя зараз з'яўляецца абавязковым для ўсіх арганізацый, якія ажыццяўляюць распрацоўку праектна-каштарыснай дакументацыі пры будаўніцтве новых будынкаў. Гэтыя нормы прапісаны ў тэхнічных нарматыўных прававых актах (тэхнічныя кодэксы, дзяржаўныя стандарты, тэхрэгламенты, тэхнічныя ўмовы). І новы будынак не прымаецца, калі там не забяспечана безбар'ернае асяроддзе. Але ў нас вельмі праблемным у гэтым плане з'яўляецца жыллё, якое было пабудавана раней, у першую чаргу «хрушчоўкі». Там забяспечыць доступ для людзей з абмежаванымі магчымасцямі вельмі складана.
«Мы прапануем людзям з інваліднасцю перасяляцца на першыя паверхі, — сказала «Звяздзе» член Пастаяннай камісіі па працы і сацыяльных пытаннях Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь Таццяна СТАРЫНСКАЯ. — Але за ўвесь час маёй работы ў сацыяльнай службе Першамайскага раёна Віцебска (а гэта 10 гадоў) ні адзін чалавек з інваліднасцю не пагадзіўся на гэта. І я не чула пра такія выпадкі ў іншых раёнах».
Як выходзяць з сітуацыі? Ёсць дамы, дзе, па словах Таццяны Старынскай, робяць адкідныя пандусы на працягу трох-чатырох паверхаў, але яны небяспечныя і замінаюць іншым людзям. І, вядома, гэта не выйсце з сітуацыі.
— Нам трэба заканадаўча адрэгуляваць парадак уладкавання безбар'ернага асяроддзя ў дамах і кватэрах, дзе жывуць інваліды і сем'і, у якіх ёсць інваліды, а таксама ўладкавання безбар'ернага асяроддзя ў месцах агульнага карыстання, — адзначае намеснік міністра працы і сацыяльнай абароны Аляксандр Румак. — Бо нярэдкія выпадкі, калі чалавек на калясцы змог падняцца па пандусе, але ўвайсці ў будынак усё роўна не можа. Таму што альбо шырыня дзвярэй не адпавядае нарматывам, альбо аказваюцца яшчэ прыступкі, па якіх падняцца чалавек з інваліднасцю не ў стане. Так, у нашым заканадаўстве ёсць усе адпаведныя нормы, але практыка паказвае, што часта ўзнікае шмат пытанняў, асабліва гэта датычыцца ўладкавання безбар'ернага асяроддзя ў месцы пражывання інваліда. Напрыклад, у нас у многіх будынках ліфты чамусьці пачынаюцца з другога паверха, і пандусаў да іх няма. Мы стараемся выправіць памылкі будаўніцтва мінулых гадоў, але гэта адбываецца з вялікай цяжкасцю. І чалавеку з інваліднасцю даводзіцца прыкладаць шмат намаганняў, каб скарыстацца сваім правам на даступнае асяроддзе.
Вельмі важна забяспечыць для такіх людзей бесперашкодны доступ не толькі да жылых аб'ектаў, але і да аб'ектаў сацыяльных, інжынерных, транспартных, да ўсёй інфраструктуры ўвогуле.
Асноўныя аб'екты, куды звяртаюцца людзі з інваліднасцю, — гэта ўстановы аховы здароўя. Але, як заявіла на нядаўняй прэс-канферэнцыі міністр працы і сацыяльнай абароны Ірына Касцевіч, усяго толькі 14 % такіх аб'ектаў маюць 100-працэнтную даступнасць. Часткова даступнымі з'яўляюцца 56 % устаноў аховы здароўя, цалкам недаступныя — 20 %.
Па словах Ірыны Касцевіч, гэта ў асноўным будынкі, пабудаваныя ў мінулым стагоддзі, і ў іх вельмі складана цяпер забяспечыць безбар'ернае асяроддзе. «Але мы ўсё роўна кажам пра тое, што над гэтым будзем працаваць», — адзначыла міністр.
Праблема пакуль ёсць і ў сферы адукацыі — недаступнымі застаюцца 51 % аб'ектаў. Не лепш ідуць справы ва ўстановах гандлю і бытавога абслугоўвання. Так што, па словах міністра працы і сацыяльнай абароны, «нас яшчэ чакае вялікі фронт работ па паляпшэнні сітуацыі па стварэнні безбар'ернага асяроддзя ў розных галінах эканомікі».
У Беларусі зараз распрацаваны праект закона «Аб правах інвалідаў і іх сацыяльнай інтэграцыі», гэтай вясной яго плануецца вынесці на абмеркаванне ў парламент. Ён аб'ядноўвае ў сабе палажэнні двух дзеючых законаў: «Аб сацыяльнай абароне інвалідаў у Рэспубліцы Беларусь» і «Аб папярэджанні інваліднасці і рэабілітацыі інвалідаў». Гэта зроблена для таго, каб прывесці наша нацыянальнае заканадаўства ў адпаведнасць з Канвенцыяй аб правах інвалідаў.
Згаданым праектам закона прапануецца з 2023 года ўстанавіць для наймальнікаў квоту для прыёму на работу інвалідаў. Таму што немагчыма назваць паўнавартаснай адаптацыю і сацыяльную рэабілітацыю людзей з інваліднасцю, калі яны не змогуць працаваць. Для гэтага і будзе існаваць
механізм квот. Гэта значыць мясцовымі выканкамамі або дзяржаўнымі праграмамі будзе ўстанаўлівацца мінімальная колькасць рабочых месцаў для людзей з інваліднасцю. Згодна з праектам закона, прадпрымальнікі з інваліднасцю таксама змогуць разлічваць на садзейнічанне з боку мясцовых выканкамаў.
І зноў жа, трэба будзе абсталяваць рабочыя месцы для гэтых людзей, стварыць неабходную інфраструктуру, якая забяспечыць магчымасць руху і гэтак далей. Таму да 1 студзеня 2025 года дзяржаўныя органы і іншыя арганізацыі павінны будуць прыняць неабходныя меры па стварэнні даступнага асяроддзя жыццядзейнасці для інвалідаў. У тых выпадках, калі дзеючыя аб'екты немагчыма цалкам прыстасаваць з улікам патрабаванняў па забеспячэнні даступнасці, згаданым праектам закона прадугледжваецца, што ўласнікі гэтых аб'ектаў да іх рэканструкцыі або капітальнага рамонту абавязаны будуць прымаць узгодненыя з грамадскімі аб'яднаннямі інвалідаў меры для забеспячэння доступу да іх асоб з інваліднасцю.
Маюцца ў праекце закона і нормы аб выдзяленні і выкарыстанні парковачных месцаў для інвалідаў. Акрамя ўсяго іншага, для гэтай катэгорыі людзей прадугледжана пасля прад'яўлення адпаведнага пасведчання права бясплатнага карыстання аўтамабільнымі паркоўкамі.
Святлана БУСЬКО
Мерапрыемства праводзіцца на добраахвотнай аснове.
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
