Чаму ў «Музеі Вавёркі» ў Вялікай Бераставіцы жыве чылійскі дэгу

Вавёрка стала сімвалам Бераставіцы падчас святкавання 500-гадовага юбілею гарадскога пасёлка ў 2006 годзе.

З чым звязана такое пакланенне вавёрцы, невядома. Толькі ў архівах ёсць звесткі аб тым, што ў сярэдзіне ХVІІІ стагоддзя Вялікай Бераставіцы было дадзена Магдэбургскае права, і на тым дакуменце захаваўся адбітак пячаткі з вавёркай на авальным шчыце пад залатой каронай. Гэта пячатка і была пакладзена ў аснову сучаснага герба, які быў зацверджаны Указам Прэзідэнта да 500-годдзя гарадскога пасёлка.

Тэма вавёркі атрымала далейшае развіццё ў стварэнні манумента «Дрэва жыцця» вядомага гродзенскага скульптара Уладзіміра Церабуна. На бронзавым дрэве, вышыня якога большая за чатыры метры, уладкавалася вавёрка з каронай. Каб прывабіць турыстаў, у Вялікай Бераставіцы адкрылі яшчэ і адпаведны музей.

— Вавёрка — гэта сімвал багацця, дабрабыту, — расказвае дырэктар музея Яўген Волкаў. — На тэрыторыі ВКЛ яна ўяўлялася таксама як адзіная дачка ў сям'і альбо нявеста на выданні. Многія гарады маюць на сваіх гербах выяву гэтага звярка — у Швецыі, Латвіі, Украіне і Германіі. Але большасць прадстаўлена ў Расіі. Магчыма, гэта звязана са здабычай пушніны. У Беларусі вавёрка на гербах двух гарадскіх пасёлкаў — Вялікай Бераставіцы і Акцябрскім, што на Гомельшчыне.

У музеі сабраны рэчы, звязаныя з сямействам вавёркавых. Гэта посуд, адзенне, паштовыя маркі, кнігі, цукеркі, манеты, нават першыя беларускія грошы... Ёсць і чучалы вавёрак, якія прывезены з майстэрні заказніка ў Брэсцкай вобласці. Яны размешчаны ў імправізаваным прыродным асяроддзі, разам з рознымі драпежнікамі, якія нясуць пагрозу гэтым звяркам.

Яўген Волкаў расказаў, што ў свеце налічваецца 280 відаў вавёрак. На інтэрактыўнай карце можна даведацца аб арэале іх распаўсюджання. Асобная экспазіцыя датычыцца прадстаўнікоў вавёркавых у Беларусі. З інфармацыі экскурсаводаў можна даведацца аб асаблівасцях гэтага звярка. Аказваецца, што адзін з відаў — суслік — знаходзіцца пад пагрозай знікнення. А нядаўна на тэрыторыі краіны зарэгістравана вавёрка-палятуга, яе яшчэ называюць лятучай. Гэта даволі рэдкі звярок, занесены ў Чырвоную кнігу. Ёсць звесткі, што ў Англіі ў ХІХ стагоддзі было модна трымаць дома вавёрак, быццам яны нават разумнейшыя за катоў...

Самым цікавым экспанатам можна лічыць жыхарку музея — чылійскую вавёрку дэгу па мянушцы Юзя. Яна жыве тут некалькі гадоў. Напачатку была спроба змясціць у музейны вальер звычайную насельніцу нашых беларускіх лясоў. Але, на жаль, яна не прыжылася. Работніца музея лічыць, што гэта сталася ад рэзкай змены тэмпературы, калі ўключылі ацяпленне. А вось чылійская вавёрка аказалася больш прыстасаванай да такіх умоў. Яе набылі ў Гродзенскім заапарку, і вось ужо некалькі гадоў яна з'яўляецца галоўным экспанатам.

— Гэта асоба зусім непераборлівая ў ежы, — адзначае Яўген Волкаў. — Харчуецца гарбузовымі семкамі, сушаным тапінамбурам, садавіной і агароднінай, купляем і спецыяльны корм.

Каб атрымаць патомства, у вальер да Юзі падсялілі вавёрку-самца, але яна не прыняла яго і ледзь не скалечыла. Прыйшлося яго вызваляць ад такога суседства. Між тым гарэзлівая Юзя вельмі спакойна рэагуе на наведвальнікаў музея, не хаваецца ад іх і заўсёды гатова прыняць пачастунак ад музейных работнікаў. Паколькі Юзя прывыкла жыць адна, звярка вырашылі перадаць у добрыя рукі, а для музея набыць парачку маладых чылійскіх вавёрак.

У тэму

У Гродзенскай вобласці налічваецца каля 11 тысяч вавёрак. Гэта на 200 экзэмпляраў больш, чым пазалетась. Улікам звяркоў займаецца абласное лесагаспадарчае аб'яднанне. Як паведаміў галоўны паляўнічы гаспадаркі Яўген Ашаеў, вавёркі ўваходзяць у пералік пушных звяркоў, на якіх дазволена паляванне. Сезон пачынаецца з першай суботы лістапада і завяршаецца ў апошнюю нядзелю студзеня. Кошт адной пуцёўкі складае каля дзесяці рублёў. Праўда, сярод паляўнічых гэты від пушных звяркоў не вельмі папулярны, аб чым сведчыць іх шырокая распаўсюджанасць у прыродзе і стабільная колькасць.

Маргарыта УШКЕВІЧ