Каця Цікота: Першую калекцыю здымала ў музеі Петруся Броўкі

Выпускніца педуніверсітэта Каця Цікота магла б быць настаўніцай геаграфіі і біялогіі. Развучвала б са школьнікамі карысныя выкапні і будову клетак. Але «лёс склаўся так», што дызайн адзення захапіў яе больш, чым сістэма адукацыі. Каця стварае майкі са слоганамі на беларускай мове («лёс склаЎся так» — адзін з іх. — Аўт.), калекцыі для цяжарных і людзей з інваліднасцю. А яшчэ падарожнічае разам з маленькім сынам Захарам і тэстуе гарадское асяроддзе на зручнасць для маладых мам. Пра пачуццё густу, калекцыю вінтажных гузікаў, любімых беларускіх пісьменнікаў і жыццё пасля нараджэння дзіцяці — у нашым інтэрв'ю.

«Тэму з вышыванкай занадта зацягалі»

— Вы яшчэ ў школе перашывалі маміны рэчы. Чаму не пайшлі вучыцца ў каледж на мадэльера, а выбралі педуніверсітэт?

— Думаю, многія дзяўчаткі ў дзяцінстве захапляліся стварэннем вобразаў і ўбораў. Тым больш мае аднагодкі жылі ў час дэфіцыту прыгожага адзення — я яшчэ савецкае дзіця. Усе мы любім у школьным узросце спяваць, маляваць. Гэта было як адно з падлеткавых хобі. Тады не думала: вось, хачу быць дызайнерам.

Мне падабаліся біялогія і хімія, і я збіралася звязаць сваё жыццё з імі. Але на практыцы зразумела, што ў школе не буду працаваць. Мяне размеркавалі метадыстам у Рэспубліканскі цэнтр экалогіі і краязнаўства. Гэта лічылася крута, бо звычайна, каб заняць такую пасаду, трэба мець пяць-сем гадоў стажу. Потым пайшла працаваць загадчыкам сектара ў Мінскі дзяржаўны Палац дзяцей і моладзі. У прынцыпе, усё нядрэнна складвалася, пакуль я не зразумела, што не гатовая да жыцця ў сістэме адукацыі.

— А тая ідэя даваць другое жыццё рэчам для вас па-ранейшаму актуальная?

— Вядома. Стараюся даць магчымасць даўжэй паслужыць любой рэчы, не толькі адзенню. Я і смецце даўно збіраю раздзельна. Нядаўна перарабіла джынсавыя спадніцы — перашыла іх, пафарбавала і дадала дэкору.

— Чытала, што ў вас ёсць калекцыя вінтажных гузікаў.

— Гузікі я стала збіраць з моманту, як занялася дызайнам адзення. Брэнд жа называецца Tіkоtа Unіquе: мадэлі не паўтараюцца або адрозніваюцца акцэнтамі. Пошук такіх фішачак, напэўна, і справакаваў гэтае хобі. Гузікаў стала так шмат: апошні раз, калі лічыла, іх было пад дзве тысячы. Вось літаральна ўчора прынесла такія прыгожыя (паказвае два жоўтыя гузікі. — Аўт.) — мне іх знаёмы даў. Гузікі, якія вельмі люблю, — з пражскай барахолкі. Яны перадаюць атмасферу горада, настрой. Гузікі — як кавалкі арнаменту: па іх можна прачытаць гісторыю.

— Як вы разумееце, што ў чалавека ёсць густ?

— Пару гадоў таму я, як і большасць людзей, ацэньвала іншых. Але чалавек часцей за ўсё адзяваецца не для кагосьці, а для сябе. І калі ён у гэтым вобразе адчувае сябе класна і ў яго з'яўляецца шмат энергіі, навошта лезці са сваім меркаваннем? Параўноўваць людзей, хто стыльны, а хто не, ужо неактуальна і няправільна.

— Атрымліваецца, вы да сябе на паказ чалавека ў трэніках пусцілі б?

— Калі ён хоча, чаму не? Паглядзіце на Шнура, якога многія любяць. Тым больш не ў кожнага ёсць магчымасць дорага адзявацца. І ва ўсіх розныя патрэбы ў жыцці.

— Вы самі сібірачка. Чаму вырашылі выпускаць майкі са слоганамі на беларускай мове?

— Па самавызначэнні я руская. Але вырасла тут і з першага класа вучыла беларускую мову. У мяне «дзявятка» па ёй была! І «дзесяць» па беларускай літаратуры. Чаму слоганы? Калі шчыра, надакучыла тэма з вышыванкай, якую зацягалі настолькі, што на гэтыя мадэлі адзення ўжо не звяртаеш увагі.

— Любімыя беларускія пісьменнікі ёсць?

— Адзін з маіх любімых паэтаў — Пятрусь Броўка. Калі запускаўся брэнд, то першая калекцыя, фота якой апублікавалі ў часопісе, здымалася якраз у Дзяржаўным літаратурным музеі Петруся Броўкі. Для мяне гэта было вялікай радасцю і гонарам.

— Які слоган ваш любімы?

— Яны ўсе любімыя, бо па-свойму звязаны з маім жыццём. Кожны сімвалічны, яны з'явіліся ў розныя перыяды. Не так, што я села і пяць фраз за вечар прыдумала. Апошні прынт — «Гары справай, гавары праўдай, маўчы сярод ідыётаў». Што падштурхнула да яго стварэння? Вельмі асабістая гісторыя, не магу расказаць. У мяне ёсць татуіроўка падобная, я змяніла толькі апошнія словы.

«Гэта праблема — знайсці прыгожае адзенне на час цяжарнасці»

— Год таму вы запусцілі тэставую калекцыю для калясачнікаў. Што з ёй цяпер? Калі чакаць першую партыю ў продажы?

— Працэс ідзе не так хутка. Ёсць пытанні з прыцягненнем юрыстаў, розных вытворчасцяў, хлопцаў і дзяўчат з фокус-групы. На дадзены момант мы аддаём інвалідам-калясачнікам фінальныя ўзоры, ужо з усімі ўлічанымі нюансамі. Ідзе работа над запускам калекцыі на вытворчасці. Паспрабуем пашыць невялікую партыю на аўтсорсе (перадача часткі задач на выкананне іншай асобе ці кампаніі за вызначаную плату. — Аўт.). Мы выкарыстоўваем добры матэрыял, таму адзенне не можа быць танным. Але стараемся знізіць кошт наколькі гэта магчыма. Бо ў нашых людзей з інваліднасцю пенсія каля 200 рублёў.

— Гэта ж не адзіны ваш сацыяльны праект?

— Са снежня 2016 года я пачала працаваць з ЮНЭЙДС. Стварала для іх прынты супраць дыскрымінацыі. У адным з іх — zеrо dіskrіmіnаtіоn (нулявая дыскрымінацыя. — Аўт.) — літары былі стылізаваныя: у іх намаляваны чалавечкі, якія прадстаўляюць розныя ўразлівыя групы: цяжарныя жанчыны, маленькія дзеці, пажылыя, людзі з інваліднасцю. На конкурс, прысвечаны тэме ВІЧ/СНІД, рабіла сукенку. І выйграла магчымасць паехаць прадстаўляць яе ў Маскве на VI міжнароднай канферэнцыі па ВІЧ/СНІД. Вярнулася з дыпломам (усміхаецца).

— Што падштурхнула займацца сацыяльнымі праектамі? Можна было спакойна заставацца звычайным дызайнерам і працягваць зарабляць грошы.

— Можна было. Але, удзельнічаючы ў такіх праектах, я магу прыцягнуць увагу да праблем.

— Нядаўна адбыўся паказ адзення для цяжарных і кормячых жанчын. Цяжка было знайсці мадэляў?

— Не, хоць у нас заставалася ўсяго два ці тры дні на пошук.
У камандзе была акушэр-гінеколаг Дзіяна Мардас, якая ведае шмат цяжарных: кагосьці знайшлі дзякуючы яе кантактам. Плюс разыгрывалі магчымасць паўдзельнічаць у паказе ў сацыяльных сетках. Здорава, што нас падтрымалі медыйныя персоны (сярод іх была, напрыклад, салістка NаvіBаnd Ксенія Жук. — Аўт.). Гэта сапраўды праблема для многіх дзяўчат — знайсці прыгожае адзенне на час цяжарнасці. Усе мы ведаем, што цяжарныя нестабільныя эмацыянальна, і хочацца, каб яны менш хваляваліся аб тым, як яны выглядаюць.

— У каментарыях некаторыя пісалі, што будучым мамам варта было б не ў паказе ўдзельнічаць, а берагчы сябе ад чужых вачэй. Маўляў, раптам нехта сурочыць.

— У што чалавек верыць, тое да яго і ідзе. Іншыя могуць асуджаць, а будучай мамачцы, наадварот, хочацца расказаць пра сваю цяжарнасць свету. Яе перапаўняе светлае пачуццё. Чаму яна павінна маўчаць?

«Не разумею, чаму ў дэкрэце можна выпасці з жыцця»

— Вы вельмі прыгожая жанчына. Ці шмат было паклоннікаў?

— Ёсць дагэтуль. Мяне гэта ўвага крыху збалавала.

— Як пазнаёміліся з мужам Мікітам?

— Ён прыйшоў браць у мяне інтэрв'ю — гэта было ў ліпені пазамінулага года. І літаральна на наступны дзень мы з ім убачыліся яшчэ раз. Зразумелі, што ў нас ёсць агульныя тэмы, і захацелі працягнуць дыялог. І практычна не расставаліся з таго часу.

— Двум творчым людзям (муж Каці — фатограф. — Аўт.) складана ўжывацца разам?

— Рэальна складана. Скажу шчыра, у Мікіты вельмі валявы, сапраўдны мужчынскі характар, мне бывае цяжка яго пераканаць. Гэта добрая трэніроўка для мяне. Ці, магчыма, знак, што я нешта не так раблю. Каб вырашыць спрэчныя моманты, заўсёды размаўляем.

— Многія баяцца, што з нараджэннем дзіцяці давядзецца адмовіцца ад звыклага жыцця. Але вы, здаецца, засталіся ў тым жа рытме.

— Тэмп не змяніўся. Адзінае, што я стала больш лянівай. Больш часу сабе стараюся ўдзяляць, а не рабоце. Хочацца адпачыць, перазагрузіцца. Не разумею, чаму можна выпасці з жыцця. Калі работа любімая і гэтая справа, якая дае жыццёвую энергію, звязвае з многімі людзьмі, чаму з ёй трэба расставацца?

— Як рэагавалі на свецкіх мерапрыемствах, калі вы прыходзілі з маленькім?

— Нідзе не сутыкалася са скосымі позіркамі, асуджэннем. У маім акружэнні я сустракала толькі пазітыўныя водгукі. Кожны сам вырашае, што будзе камфортна для яго дзіцяці. Я, напрыклад, за тое, каб сын заўсёды быў побач і разумеў, што ў бацькоў ёсць сваё жыццё. Мы не можам жыць дзеля кагосьці — толькі для сябе.

— Калі Захару было тры месяцы, вы паехалі адпачываць у Албанію. Не баяліся адпраўляцца ў падарожжа?

— Не, абсалютна. Дзіцяці ў дарозе многа не трэба. Калі побач бацькі, у яго ўсё ёсць.

— Якія парады далі б тым, хто збіраецца ў падарожжа з малым?

— Браць мінімум рэчаў. І тое неабходнае, што можа спатрэбіцца для экстраннай дапамогі. Напрыклад, дзіцячы аспіратар: не ў кожным курортным горадзе яго можна знайсці. Але не перабірайце меру. Навошта некалькі пераносак? Дзіця можна і на руках насіць — Захар у мяне практычна заўсёды ў слінгу. Нам так камфортна.

— Якая ж торба патрэбна, каб усё змясціць?

— У мяне цяпер, напэўна, самы маленькі рукзак, які быў за ўсё жыццё! Там вільготныя сурвэткі, пара памперсаў, адзенне на змену, ежа. Каб пакарміць дзіця, не трэба ж каструлі насіць з сабой.

— У сацыяльных сетках вы неяк пісалі, што мінскае гарадское асяроддзе прыстасаванае для мам з малымі на чатыры балы з дзесяці. Што не так?

— Нязручныя пандусы. Напрыклад, у падземным пераходзе да ГУМа. Нават дарослы моцны мужчына можа падкаціць там каляску не вельмі хутка.
А што казаць пра жанчыну, у якой яшчэ арганізм не аднавіўся пасля родаў? У Парку Горкага тая ж праблема. У аўтобусах многіх няма прыступкі, каб можна было ўехаць з каляскай. Хацелася б, каб было пабольш пакояў для маці і дзіцяці. Ці хаця б у прыбіральнях стаяў абсталяваны спавівальны столік. Гэта нескладана і не патрабуе вялікіх затрат — просты пластыкавы столік, які мацуецца на кручок.

— Як нараджэнне дзіцяці паўплывала на ваша жыццё?

— Калі казаць пра творчасць, то мадэлі адзення сталі больш мяккімі і жаноцкімі. Практычна няма задзірлівых вобразаў. І сама я стала адзявацца больш сціпла. Амаль не нашу кароткія спадніцы і занадта адкрытыя ўборы. Хоць, магчыма, гэта звязана з іншым стаўленнем да вонкавага выгляду.

— Не сумуеце па той Каці, якая насіла кароткія спадніцы?

— Не. Я падыходжу да ўсяго, што адбываецца, без шкадаванняў.

Наталля ЛУБНЕЎСКАЯ

Фота Ганны ЗАНКАВІЧ