Вы тут

Кампазітар Канстанцін Яськоў: Да маёй музыкі трэба дакрануцца


Сучаснасць кінула выклік класічнай музыцы. Часы Шапэна, Бетховена і Моцарта прайшлі, і сёння прадстаўнікоў гэтай прафесіі мала хто ведае, асабліва з аматараў «папсы». Нягледзячы на гэта, беларускую класічную музыку працягваюць ствараць сапраўды апантаныя, сярод іх — малады кампазітар і выкладчык Канстанцін ЯСЬКОЎ, творы якога можна пачуць у некаторых спектаклях, філарманічных залах і на ўласных альбомах аўтара. Сёлета ён стаў яшчэ і наватарам — першым у Беларусі паспрабаваў свае сілы ў папулярнай за мяжой музычнай форме Composer іn resіdence.


— Канстанцін, музыка ў якасці прафесіі была вашым свядомым выбарам?

— Мае бацькі яе выкладаюць, таму іншага лёсу, напэўна, не было. Хоць да апошняга моманту ў мяне былі пытанні, якую прафесію выбраць, але вырашыў, што трэба ісці менавіта гэтым шляхам. Я вучыўся ў Гродзенскім музычным вучылішчы як піяніст, а паралельна вывучаў кампазіцыю ў Віталя Радзівонава, дарэчы, мне яна падабаецца больш за выкананне музыкі: заўсёды бачыў тут шмат плюсоў у выглядзе ўласнай творчасці.

— Як лічыце, у нас разумеюць каштоўнасць айчыннай музыкі?

— Сітуацыя ў нас такая, што трэба прывіваць любоў да яе. І думаю, што спачатку варта рабіць гэта мэтанакіравана, каб пасля працэс стаў натуральным. Перакананы, што ў праграме кожнага калектыву павінен быць хоць невялікі твор беларускай музыкі, і не абавязкова стары, а часам прэм'ерны. Не сакрэт, што ў дзяржаўных калектываў ёсць план па канцэртах: можна дадаць туды і беларускую музыку — з такіх крокаў пачынаецца пазнаванне айчыннай творчасці. Любоў у гэтым сэнсе — адноснае паняцце, а калі дапамагчы слухачу дайсці да беларускай музыкі спачатку дырэктыўна, ужо праз 5-10 гадоў вынікі будуць заўважныя, а айчынныя творы пачнуць пазнаваць, яны будуць звыклымі для вуха. Бо як можна любіць ці не любіць тое, да чаго не дакранаешся?

У нас проста не ведаюць, што беларуская музыка — выдатная, зараз яна вельмі розная і дакладна не горшая за замежную.

— Вы старшыня Асацыяцыі маладых беларускіх кампазітараў. Чым займаецца арганізацыя?

— Мы ўваходзім у Беларускі саюз музычных дзеячаў, і, хоць наша асацыяцыя зараз не вельмі актыўная, у нас ёсць некаторыя прыватныя ініцыятывы. У пералік праектаў, да якіх маем дачыненне, уваходзіць некалькі культурна-сацыяльных ініцыятыў накшталт «Музыкі ў метро», калі ў метрапалітэне можна было паслухаць Баха і іншых кампазітараў. Мы дапамагалі арганізаваць акцыю да дня нараджэння Шапэна сумесна з Польскім інстытутам у гандлёвым цэнтры «Сталіца». Таксама падтрымалі выданне зборніка дзіцячых фартэпіянных п'ес.

— Вы сталі першым беларускім кампазітарам, які паспрабаваў сябе ў форме Composer іn resіdence: напісалі твор для Камернага аркестра Беларусі...

— Такая практыка вельмі цікавая, але плён прынясе, толькі калі будзе паўсюднай: гэтая форма павінна быць у кожным калектыве са штогадовай зменай кампазітара, па конкурсе ці валявым рашэнні кіраўніка. Напрыклад, для заходніх тэатраў гэта абавязковы спосаб супрацоўніцтва, бо напісаць оперу ці балет — тытанічная праца. А тут творца працуе толькі над гэтым праектам і адкідвае ўсё астатняе, за гэта яго забяспечваюць грашовай падтрымкай. Нашы кампазітары гатовыя пісаць музыку бясплатна, а калі ім будуць яшчэ хоць колькі плаціць — вынік будзе неверагодны! Упэўнены, што такую форму трэба ўвесці як абавязковую і гэта вырашыць шэраг праблем: калектывы будуць мець новы рэпертуар, а кампазітары — працу.

— Пісаць для вялікай групы музыкантаў — вельмі адказна. Ці лёгка аркестр пайшоў на кантакт?

— Гэта вельмі прафесійны калектыў, які многаму мяне навучыў: хоць бы таму, што мне шмат чаму яшчэ трэба вучыцца! Мне пашанцавала з аркестрам: там ёсць касцяк музыкантаў, паміж якімі заўважная моцная сувязь, яны працуюць як адзіны арганізм, разумеюць і адчуваюць адзін аднаго ў прафесійным плане. Вакол гэтага калектыву ёсць асаблівая аўра, і я змог уявіць, якую музыку ім было б цікава іграць, які твор раскрыў бы аркестр у большай ступені. Такое вывучэнне, паглыбленне ў атмасферу таксама істотнае для кампазітара, каб ён разумеў, як дзейнічае гэты арганізм. Таму Composer іn resіdence важны яшчэ і з гэтага пункту гледжання, хоць ёсць небяспека, што кантакт паміж аўтарам музыкі і выканаўцамі не ўсталюецца. Але гэта не мой выпадак: я прыслухоўваўся да парад Яўгена Бушкова і прапаноў музыкантаў.

— Як вынік вы прадставілі містэрыю «Кросны Макошы», у якой праявілася ваша любоў да беларускай народнай творчасці...

— Так, фальклор заўсёды быў для мяне крыніцай інспірацыі, народная музыка натхняе мяне інтанацыйна. Я дакладна ведаў, што гэта будзе твор для народнага голасу і аркестра, Бушкова таксама захапіла ідэя ўвесці народны тэмбр, знак нацыянальнай культуры. Хацелася напісаць жаночы твор, таму што беларуская традыцыя спеваў дзесьці на 80 працэнтаў жаночая, як і тэматыка песень. Таму было цікава стварыць абагульнены вобраз беларускай жанчыны ў народнай культуры: ідэя кола і кругавароту зразумелая кожнаму і актуальная, а кола каляндарнае тоеснае колу чалавечага жыцця, і прырода таксама развіваецца па гэтай схеме. Цыклічнасць прыроды і жыцця жанчыны вельмі падобныя і ў беларускім фальклоры, а жаночы пачатак заўсёды быў тоесны зямлі — яны абедзве даюць жыццё. Разам з салісткай Эвелінай Шчадрыной мы вельмі доўга выбіралі песні для праекта, як, дарэчы, і назву: хацелася, каб яна была звязана з духоўнай сферай, і слова «кросны» падалося мне трапным — ткацтва заўжды было сакральным працэсам з сімвалічным значэннем.

— А якія яшчэ тэмы натхняюць на музычныя творы?

— Рэальнасць, але гэта шырокае паняцце. Творчы працэс для мяне — лесвіца, а першая яе прыступка — імпульс з боку, напрыклад заказ ад кагосьці. І я прыблізна ведаю, якім павінен быць склад кампазіцыі: якім можа быць гучанне інструмента ці голасу. А далей пачынаю шукаць тэму, якая была б сугучнай кантэксту. У апошні час мяне натхняе штосьці звязанае з простымі рэчамі — важна, каб у творы была выразная ідэя і мінімальныя сродкі, такі аскетызм. Мне падабаецца эстэтыка «новай прастаты», і я знаходжу ў ёй шмат ідэй. Думкі выражаюцца максімальна лаканічна і дакладна.

Я б сказаў, слухач павінен ледзьве не дакрануцца да майго твора, каб ён разумеў, пра што размаўляю з ім на музычнай мове.

— Разам з класічнай музыкай вы цікавіцеся і электроннай — напісалі два альбомы...

— Я ўспрымаю электроніку ў якасці сродку: чаму б не выкарыстаць усе магчымасці? Прычым з дапамогай камп'ютарных праграм можна дасягаць самых неверагодных мастацкіх эфектаў і перадаваць новую эстэтыку, якая не ўласцівая акадэмічнай музыцы. Гэта цікава і прагрэсіўна, а такога гучання ніколі не дасягнеш праз акустычныя інструменты. Таму электроніка — цэлы сусвет, і калі займацца ёй сур'ёзна, то можна пісаць музыку наогул без акустычных інструментаў і яна будзе не горшай, са сваёй эстэтыкай і падыходамі. Альбомы, якія выпусціў, не зусім самастойныя: я ствараў іх з беларускім электронным музыкантам Аляксандрам Цурко, менавіта ён «уцягнуў» мяне ў электроніку, мы стварылі разам два эксперыментальныя праекты. Я выкарыстоўваю электроніку і сам, напрыклад, калі агучваю фільмы падчас фестывалю «Кінема».

— Кажуць, што ў літаратуры існуе абмежаваная колькасць сюжэтаў. А што з музыкай? Яна — бясконцая?

— Музыка можа быць гучнай і ціхай, у ёй ёсць кульмінацыі і спады, вось і ўсе формулы. Але і кампазітар, і дасведчаны слухач цікавіцца, як гэтая формула іграе ў дадзенай сітуацыі і ў канкрэтнага чалавека — мастацтва кампазіцыі менавіта ў вывучэнні такіх схем і заключанае. У гэтым сэнсе музыка невычарпальная, як і іншыя віды мастацтва.

Маргарыта ДЗЯХЦЯР

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.