18 лютага 2010 года назаўжды застанецца ў гісторыі айчыннага біятлона: у індывідуальнай гонцы на Алімпіядзе ў Ванкуверы Сяргей Новікаў сенсацыйна выйграў «серабро», падзяліўшы другое месца не з кім-небудзь, а з самім каралём біятлона — Оле-Эйнарам Бьёрндаленам. Пасля яго поспехаў на Гульнях у нашай мужчынскай зборнай яшчэ не было. Сам Сяргей «адбегаў» яшчэ адзін алімпійскі цыкл, выступіў у Сочы-2014 і развітаўся з біятлонам, але не са спортам. Сёння Новікаў узначальвае спартыўны клуб Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі «Спартак», у яго падначаленні — 14 спартыўных школ — чатыры ў Бабруйску і дзесяць у Магілёве.
— Набіраем, трэніруем і перадаём дзяцей у вышэйшае звяно па 20 відах спорту. На жаль, у прафсаюзных школах у Магілёве цяпер няма біятлона, ёсць толькі лыжныя гонкі.
— Думалі, што пасля таго, як пакінеце вялікі спорт, будзеце працаваць з дзецьмі?
— Не, але заўсёды хацеў застацца ў спорце і займацца карыснай справай. Лічу, што зараз у мяне гэта атрымліваецца. Будучы дзеючым спартсменам, не задумваешся аб дзіцячым спорце, пра тое колькі высілкаў прыкладаецца рознымі спецыялістамі для таго, каб вырасціць паўнавартаснага атлета. Гэта не толькі праца трэнера, але і бухгалтэрыя, усе арганізацыйныя пытанні, звязаныя з трэніровачным працэсам.
Калі параўноўваць цяперашні момант з тым часам, калі спортам пачынаў займацца я, вядома, шмат што змянілася. Цяпер набіраць дзяцей нашмат складаней, многія з фізічнымі адхіленнямі, іх не прапускае дыспансер. Ды і адарваць дзіця ад камп'ютара або планшэта не лёгка. У мой час усе ведалі, што на ўсе Чавусы, дзе я нарадзіўся, ёсць адно аддзяленне біятлона, і ўсе стараліся трапіць туды.
Цяпер, наогул, па асобных відах спорту цяжка набраць дзяцей, напрыклад, акадэмічнае веславанне: зразумела, што база знаходзіцца не ў цэнтры горада. Або лыжныя гонкі — спартыўная школа таксама на ўскраіне, не ўсе бацькі захочуць вазіць туды, а дзіця само ездзіць праз увесь горад. А самыя папулярныя сёння, па маіх назіраннях, — усе віды адзінаборстваў, бокс і футбол, вядома.
— Многія цяпер кажуць аб праблемах з дзіцячымі трэнерамі...
— Яна ёсць. У нас шмат узроставых спецыялістаў, а маладых складана прыцягнуць і ўтрымаць у школах, ды каб яны яшчэ і добрасумленна працавалі. Зразумела, што маладым хочацца ўсяго і адразу. Аднак у каго да гэтай справы прызванне, гараць вочы, той застаецца, так было заўсёды.
— Прайшло практычна чатыры гады з таго часу, калі вы скончылі выступаць. Хутка прывыклі да новага жыцця?
— Зразумела, што прабегаўшы палову жыцця, ты ўжо як робат — падымаешся на зарадку, сняданак, ведаеш, што потым у цябе будзе трэніроўка, абед, адпачынак, другая трэніроўка. Гэта фарміруе пэўныя звычкі. Цяпер ужо выйшаў на звычайны жыццёвы рытм, вядома, былі складанасці з адаптацыяй. Але ведаеце, усяму свой час, галоўнае — галавой да гэтага дайсці і зразумець, што час актыўнага спорту прайшоў.
— Вы калі гэта зразумелі?
— Пасля Алімпійскіх гульняў у Сочы, бачыў, што вынікі ўпалі, яны не задавальнялі ні мяне, ні іншых. Таму разумеў, што прыйшоў час перабудоўвацца, шукаць работу і ісці далей. Страхаў, што не знайду сябе ў жыцці, не было. Перад Алімпіядай, калі ведаеш, што заўтра на старт — вось гэта страшна, і перажыванне, і мандраж. А тут... чалавек да ўсяго прывыкае. Рукі, ногі ёсць — працы не баюся.
Сёння гляджу біятлонныя трансляцыі і думаю, на шчасце, ужо не трэба так цяжка трэніравацца. Цяпер іншыя складанасці ў жыцці.
— Але ўсё ж успамінаеце сваю кар'еру?
— Бывае момантамі, але каб настальгіраваць — не. Гледзячы тыя ж Кубкі свету, успамінаў, як у Хохфільцэне мы чацвёртае месца ў эстафеце занялі, хоць ішлі там першымі-другімі. Калі бачу нейкія фатаграфіі з Алімпіяды, то ўспамінаю і яе. Больш думаю пра тыя моманты, якія за гады кар'еры можна было змяніць, выправіць, і, магчыма, ўсё жыццё склалася б па-іншаму. Але гэта ўсё мімалётныя ўспаміны, як было, так было, час прайшоў.
— Стоячы на п'едэстале побач з Бьёрндаленам, аб чым з ім размаўлялі?
— Перакінуліся толькі парай фраз, павіншавалі адзін аднаго.
— Можаце прыгадаць самую складаную гонку ў сваёй кар'еры?
— Іх было шмат, адну вылучыць не змагу. Бывала, фізічна ты вельмі добра гатовы, выкладваешся на максімум, але ў канцы ўсё роўна вельмі цяжка, хоць і паказваеш добры вынік. А бывае, арганізм не можа выдаць нічога добрага, хоць лыжы едуць выдатна і ўсё складваецца нядрэнна.
— Для вас быў прыклад у біятлоне?
— Каб канкрэтна на кагосьці фанатычна глядзеў — не. Але я доўгі час быў у камандзе з такімі грандамі беларускага біятлона як Вадзім Сашурын, Аляксей Айдараў, Уладзімір Драчоў. З Алегам Рыжанковым жыў у адным пакоі падчас збораў і спаборніцтваў. У кожнага з іх браў нешта карыснае для сябе.
— Цяпер з імі маеце зносіны?
— Практычна з усімі стэлефаноўваемся. Ды і з хлопцамі, якія ў зборнай сёння, маю зносіны — Раман Ялётнаў, Уладзімір Чапелін. З кімсьці і з жаночай каманды, і сэрвіс-брыгадай, якія рыхтавалі для нас лыжы, падтрымліваем кантакт.
— З чым звязваеце адсутнасць добрых вынікаў у мужчынскай камандзе?
— Складанае пытанне. Тут і змена пакаленняў, і невысокая канкурэнцыя ўнутры каманды, і частая змена трэнераў. Настаўнікі мяняюцца кожны год, за чатыры гады — чатыры трэнеры.
— У лютым нашы біятланісты адправяцца на Алімпіяду ў Пхёнчхан, вы ўжо выступалі на гэтай трасе на чэмпіянаце свету 2008 года.
— Тады гэта быў першы біятлонны турнір, які правялі ў Карэі. Ён не выклікаў цікавасці гледачоў, людзей, акрамя расіян, практычна не было. Ды і сам стадыён, і арганізатары былі не гатовыя. Еўрапейскія стадыёны да таго часу ўжо мелі добрыя ўмовы для спартсменаў, а ў Пхёнчхане былі толькі вагончыкі для падрыхтоўкі лыжаў і пераапранання спартсменаў. Траса таксама была не вельмі прадумана, не аб'езджана, калі было добрае слізгаценне, са спускаў спартсмены выляталі за межы дыстанцыі. Але, думаю, зараз будзе ўжо ўсё па-іншаму.
Надвор'е хутчэй за ўсё будзе пераменлівае, са снегам праблемы наўрад ці паўстануць, ноччу там мароз, уключаюцца пушкі, штучны снег кладзецца і потым закатваецца салетрай, а вось днём можа быць цяпло. Унізе, пад стадыёнам, дзе размясціўся вялікі гасцінічны комплекс, у лютым можна было хадзіць у майцы.
Тады на чэмпіянаце свету і харчаванне было досыць спецыфічнае. Гэта ж Карэя: усё салодкае, кісла-саладкое — мяса, салаты. Але тут Алімпіяда, гэта зусім іншы ўзровень, павінна быць прадстаўлена, як мінімум тры кухні.
— Біятлон змяніўся за чатыры гады?
— Не, наогул практычна ніякіх змен, невялікія нюансы. Больш за ўсё зараз здзіўляюць выступленні Мартэна Фуркада, які ўсталяваў такую гегемонію ў біятлоне, як у свой час Б'ёрнадален. Сёння ён безумоўны лідар.
— Як вы адрэагавалі на адхіленне Расіі ад Алімпійскіх гульняў?
— Выступаць пад нейтральным сцягам — гэта, вядома, іншае, і гэта можа паўплываць на вынік расійскіх спартсменаў. Дзесьці чытаеш і разумееш, што гэты скандал носіць палітычнае адценне. Але ўвогуле мне складана пра гэта казаць, таму што трэба ведаць усе моманты, нюансы, проста чытаючы прэсу, нічога толкам не зразумееш.
Дар'я ЛАБАЖЭВІЧ
Амаль тысяча дзвесце чалавек збяруцца, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
