...Гаражы ў нас недалёка стаяць — метраў за 50. Што, здавалася б, добра? Але ж многія жанкі на чым свет праклінаюць іх, «пасуць» сваіх мужчын, каб туды не трапілі... Хоць і ведаюць, што пільнуй — не пільнуй, а калі нехта наважыўся чарку-другую кульнуць, то ён гэта зробіць. А ўжо ў пятніцу і пагатоў, бо гэта ж «дзень шафёра»: тыдзень працоўны скончаны, наперадзе — два выхадныя...
Карацей, мужыкі ў гаражах сабраліся, грошы з кішэняў стрэслі, ганца ў краму адправілі.
Той па вуліцы хуценька ідзе, ні аб чым непрыемным не думае, як раптам:
— Стой... Чаму без флікера? — пытае ў яго міліцыя.
Васіль Іванавіч зірк на рукаво і сапраўды — няма абярэга.
— Забыўся, хлопчыкі! Болей не буду! Калі ласка, прабачце!
— Не-е, — адмаўляюцца тыя, — бо ведаем: калі сёння прабачым, значыць, заўтра ты зноў без флікера пойдзеш, а вось калі штраф заплаціш...
— Хлопцы, няма чым плаціць. Далібог! Я ў краму іду, сябры паслалі. Грошай — у абрэз. Адпусціце... Слова даю: без флікера — больш ні кроку, бо ён жа ёсць, дома...
Карацей, досыць доўгая ў іх размова была: і прасіўся Іванавіч, і маліўся, а грошы на штраф усё роўна аддаў, прычым да капейкі.
Трэба, значыць, «пустому» назад вяртацца? А ногі не нясуць. І галава ад думак аж пухне: што хлопцам сказаць?
Але ж сябры на тое і сябры, каб усё зразумець, каб разам пасмяяцца, а потым яшчэ раз скінуцца ды адправіць у краму іншага ганца — ужо з флікерам.
Факт, што вечар той скончыўся добра. А вось гісторыя — мела працяг.
Рэч у тым, што дзён праз колькі Іванавіч пайшоў свіней карміць: з двума поўнымі вёдрамі падаўся ў бок хлява і яшчэ здалёку ўбачыў, што насустрач яму... правяральшчыкі флікераў. «Што за халера? — падумаў мужчына. — Тут жа ніякіх дарог, ніякай небяспекі... Хоць з іншага боку — хлявы побач з гаражамі, праезд там ёсць. І вечарэе ўжо... А я без флікера...»
Уцяміўшы гэта, Васіль Іванавіч цяжанька ўздыхнуў, паставіў на зямлю вёдры, дастаў з кішэні грошы і моўчкі падаў міліцыянеру.
— Што — нават спрачацца не будзеш? — папытаўся той.
— А які мне сэнс? Мінулы раз грошы забралі, калі я ў краму па святое — па бутэльку ішоў! Дык што ўжо казаць цяпер, калі ў хлеў да свіней... Адно папрашу: я ім гэтыя вёдры зараз вылью і буду назад вяртацца. Дык хоць тады не чапайце...
З той пары шмат часу прайшло, але Васіль Іванавіч усюды ходзіць з флікерам. Так, на ўсякі выпадак. Бо навучаны.
Кацярына Будзіловіч,
Гродзенская вобласць
Ніхто спрачацца не будзе: прыгожую ўсмешку робяць прыгожыя зубы.
Ад іх жа і практычнай карысці шмат, бо імі ядуць — штодня і рознае. Таму зубы трэба берагчы, а іначай «масты», пратэзы, а гэта ўжо зусім не тое.
Карацей, хто пра што — я зноў пра зубы, бо, як аказалася, напісала пра іх не ўсё.
Пачну здалёк: здарылася гэта недзе ў 60-м, не да нашай эры, а ў 1960-м. У нас найлепшай раднёй былі тады дзве цёткі: Анюта і Соня. Яны вельмі любілі свайго старэйшага і адзінага брата (майго, значыць, тату) і як маглі песцілі. То-бок прыязджалі — нібы ў тым фільме: «Дзецям — марозіва, бабе — кветкі», а ў нас было — дзецям цукеркі, а брату — пляшка, чаго ўсе і чакалі... Ад цёткі Анюты — даўжэй (яна бывала ў нас зрэдку), ад цёткі Соні — часцей. Яна жыла паблізу, у Рагачове, а таму і гасціла амаль штотыдзень.
Бацька, карацей, купіўшы новы каляндар, адразу садзіўся і наперад адзначаў, у якія змены працуе Соня (іх было тры), а літарай «В» пазначаў выхадныя — гэта значыць, што тады яна, пэўна ж, прыедзе і будзе свята.
Толькі пасля гэтага ён вылічваў, калі Вялікдзень.
У сваю чаргу дзеці цёткі Соні чакалі прыезду цёткі Машы (так бацькавы сёстры звалі маю маму, насамрэч Марфу), бо яна ж таксама з пустымі рукамі да іх не ездзіла: вазіла тое, што мела — смятанку, тваражок, малачко і г. д.
І вось у чарговы раз мама едзе, дочкі цёткі Соні бягуць яе сустракаць. Мама, вядома ж, рада: усміхаецца ім на ўсе 32, забыўшыся, што... зубоў у роце, можна сказаць, няма (рабіла санацыю, каб ставіць «масты»). Дзяўчынкі ўгледзелі гэта і цягу.
— Алачка! Людачка! Ну куды ж вы? — не разумее цётка Маша.
А яны азірнуцца і далей бягуць.
— Мама, — крычаць, — за намі нейкая старая гоніцца, уся, як цёця Маша, ды не наша, бо без «зубей» (іхняе слоўка).
Толькі гэтак прамовілі, як тая баба на парог:
— Добры дзень у хату!
І ўжо да іх:
— Дзяўчаткі, што ж вы ўцяклі?
А тыя схаваліся за маміну спадніцу і вачэй не паказваюць.
...Насілу малых супакоілі: расказалі, што ў дарослых гэтак бывае: яны робяць новыя зубы.
Для цяперашніх дзяцей тое не навіна. Ды і пасля мульцікаў пра пакемонаў цётка «без зубей» ужо не страх.
Соф'я Кусянкова,
в. Лучын, Рагачоўскі раён
...Перад Дзядамі (ды і ў іншыя дні) варта заплюшчыць вочы, як «чуецца» голас бабулі:
— Слава Айцу і Сыну, і Святому Духу, і цяпер і заўсёды і на векі вякоў. Амінь, — шэпча яна. І ўжо больш строга дадае, — усё, унучка, а зараз — спаць.
— Але я не хачу... Ні адным вочкам, — прашуся я. — Раскажы мне казку.
— Позна ўжо...
— Не, раскажы. Пра салдата.
— Ну, слухай тады. Быў у мацеры адзіны сынок ды і таму ваяваць давялося: кулі дурныя так і лёталі, так і свісталі вакол яго. Вось адна ў сэрца і патрапіла — забіла яго. Гаруе маці, плача і дні і ночы... Сын на нябёсах пачуў гэта і паслаў суцяшэнне: раптам выглянула сонейка — асушыла ўсе матчыны слёзы. Так яна і зразумела, што нельга плакаць, а то цяжка яе сыну на тым свеце будзе...
— А хіба той свет бывае?
— Бывае, унучачка. Там жывуць усе, хто раней жыў тут, усе, пра каго мы памятаем...
— А чаму тады маці плакала?
— Таму што шкадавала сынка і вельмі любіла.
— А што такое любоў?
— Ды гэта калі для іншага чалавека анічога не шкада: ні ежы, ні пітва, ні грошай, ні часу, ні нават жыцця...
— А ты любіш дзядулю?
— Люблю, калі замуж пайшла.
— Значыць, ён таксама ўсё аддасць табе?
— Гэта, унучка, ты ў яго спытай.
— Дзеда, ты за бабулю жыццё аддасі? — пераключаюся я.
Той маўчыць.
— Ты што, не чуеш? Жыццё аддасі?
— А ну спаць, балбатухі, — строга прыкрыквае дзед.
...Што я, пяцігадовая, магла тады ведаць пра яго і бабулю?..
Што я іх моцна люблю, хоць сэнсу гэтага слова яшчэ і не разумею... Што гэта яны ўгаварылі маіх бацькоў пакінуць мяне, малую, у вёсцы, дзе раніца пачынаецца з высокага «ку-ка-рэ-ку!», з няспыннага кудахтання курэй, з мычання кароў, а часам — з нейкага шчымлівага «цюх-цюх-цюх»... Гэта бабуля ў дзежцы мясіла цеста, каб потым, калі яно «падыдзе», ужо разам са мной «ставіць» у печ будучы хлеб. Свой! Так-так, мы самі вырасцілі жыта, сярпамі зжалі, абмалацілі, змалолі і зараз пяклі! Гэта ж колькі шчасця!
Многае ўмеў і дзед: працаваць да сёмага поту, будаваць, сталярыць (на дачы дагэтуль ягоныя крэслы), рабіць валёнкі. Ён мала гаварыў, бабуля Марынка (яе за дабрыню ўсе так звалі) — намнога больш. І спявала яшчэ, заплятаючы свае тугія косы: «Когда б имел златыя горы и реки, полныя вина...»
Не ведаю, ці марыла пра іх бабуля, якая ў вайну зберагла траіх дзяцей, дачакалася з фронту мужа і ў мірны час страціла сына, але слоў крыўды на лёс я ад яе не чула — нават тады, калі жыццё яе было проста невыносным.
А здарылася вось што. Неяк зімой бабуля паслізнулася, упала і пашкодзіла пазваночнік. Параліч спачатку сагнуў яе, скаваў ніжнюю палову тулава, потым верхнюю, адняў мову...
Восем гадоў бабуля была прыкаванай да ложка. І ўвесь гэты час ля яе неадступна быў мой дзед: укладваў, пераварочваў, саджаў, карміў, прыбіраў. І ўсё — з зайздроснай пакорай, якая сведчыла, што каханне не мае межаў, што пра яго можна і не гаварыць, а проста аддаваць чалавеку ўсё: і ежу, і пітво, і грошы, і нават жыццё.
Валянціна Паліканіна,
г. Мінск
Рубрыку вядзе Валянціна ДОЎНАР
Расказаў першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Дзяніс Каржыцкі.
Як вакцыны выратоўваюць жыцці і чаго можа каштаваць іх ігнараванне?
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
Васілеўскія такія: на Зямлі і ў космасе ліхія!
