Мабільнікі звіняць паўсюль і на ўсе галасы. З найбольш нечаканых у людных месцах — кукарэканне, плач немаўляці, беларускія «Тры чарапахі», «...А калі не спяваць аб радзіме» ды, магчыма...
Надоечы, вечарам, у трамваі загучала бадзёрае: «А я ў печы не паліла, мілы мой міленькі, а я есці не варыла, голуб мой сівенькі...» Некаму, трэба разумець, жонка званіла. Нагадвала, што вячэры няма? Ці папярэджвала, каб у краму зайшоў?
Горад. Вуліца. Паток машын, але ж набліжэнне гэтай і чуваць, і відаць здалёку, бо яна — з сірэнай, з мігалкай — ляціць, як маланка: ратуе, відаць, нейчае жыццё...
Але ж вось кіроўца тармозіць (губляе час) — стараецца плаўна пераехаць так званага ляжачага паліцэйскага і не можа — хворага (ці ўжо ледзь жывога?) у «хуткай» добра падкідае...
Кажуць, гэтыя штучныя перашкоды на шляху машын сябе не апраўдалі, месцамі іх збіраюцца зносіць.
...Некага, як трэба разумець, падкінула?
Ці не давезла?
Новы дзень — новыя навіны. Альбо старыя — проста абставіны іншыя. На той раз у кватэру, больш падобную на прытон, сышлася кампанія, туды ж нехта з «дабрадзеяў» падагнаў біклагу з этылавым спіртам. Пачастунак скончыўся рэанімацыяй і ахвярамі.
Жыццё, карацей, як той анекдот.
Паводле яго, трое бамжоў дасталі буталь сумнеўнага спірту і адразу прылажыліся, ад чаго адзін знежывеў, прычым літаральна: памералі пульс — няма, наогул...
Двое другіх спужаліся, бо гэта ж не жартачкі — памёр чалавек. Яны не разумелі хіба, з-за чаго, бо пілі ж няшмат і нічога дрэннага: спірт у бутлі — і на пах, і на смак...
Каб пераканацца, яны зноў яго панюхалі, зноў пакаштавалі (заадно — памянулі памерлага), пасля чаго нябожчыкаў... стала больш: і другі з мужчын, што называецца, ногі выцягнуў.
Трэці з кампаніі тады зусім расстроіўся: бачыў жа і дваіх нежывых, і астатак спірту. «А-а, — сказаў, была ні была: лепей пузу лопнуць, чым дабру прапасці». І выпіў.
...Анекдот як жыццё.
Раніцой па буднях ці не ўсё насельніцтва прыгарадных вёсак, гарадоў і мястэчак едзе ў Мінск — хто на працу, хто на вучобу... Бліжэй да вечара яно, тое ж насельніцтва, вяртаецца назад: сесці (бо стоячы не пачытаеш) у электрычцы няма дзе. Ці ўсё ж...
— Тут занята, — рассеўшыся Станіславай строга папярэджвае немаладая бландзінка.
— Усё? — удакладняю з надзеяй.
Пытанне ёй, відавочна, не падабаецца, бо змушае пасунуцца — адно месца вызваліць. Другое (насупраць) яна працягвае «трымаць» і, можна сказаць, да апошняга: перад самым адпраўленнем цягніка (бландзінка знервавалася) у вагон заходзіць яе чаканы — высокі, запыханы стары.
— Дзе ты быў? Дзе твой тэлефон? — усчынае допыт жанчына.
— Ды я... Ды ты..., — бездапаможна лапоча яе спадарожнік, выціраючы пот і здымаючы шапку, шалік...
— Ты б яшчэ кажух уздзеў, — аж зелянее ад злосці бландзінка. — На дварэ плюс 15!
— Мілая, дык я ж на працу табе званіў, — кажа ў апраўданне мужчына, — я пытаўся, што апрануць? Ты сказала: «Хоць што». Дык я во гэту куртку знайшоў...
Пад ёй, пуховай (мужчына памалу распранаўся) быў пінжак, пад пінжаком — світар, пад світарам — рубашка і нават з гальштукам...
— Ну як дзіця! Мазгоў зусім нямашака, — бог ведае каму расказвала бландзінка. — Абы як адзеўся, тэлефон не ўзяў, на поезд ледзьве паспеў... Можа, яшчэ і хлеб не купіў?
— Не, ну што ты, — узрадаваўся мужчына, — хлеба я набраў! Праўда, не той, што ты хацела (ён дастаў з кішэні цыдулку). Гэткага ў краме не было, быў таннейшы. Я тры булкі ўзяў...
— Навошта?! Мы што — сушыць яго будзем?! — ледзь не плакала жанчына.
— Мілая, ты злуешся. Я вінаваты. Кажы: што я зрабіў не так? — пытаў стары.
— Усё! — у роспачы кінула жонка, адвярнуўшыся да акна і даўшы зразумець, што на гэтым размова скончана.
...Далей яны ехалі моўчкі (хоць дзед — на твары было напісана — і хацеў бы пагутарыць): можа, крыўдавалі адно на аднаго, можа, успаміналі, якія былі шчаслівыя (ён — ажаніўшыся з маладзейшай — гадоў на 25, яна — выходзячы замуж за старэйшага, відаць, прыгожага і не беднага)...
А можа, думалі, што жыць ім было добра, а вось як дажываць...
Старыя дамы-кварталы — старыя камунікацыі з усімі адсюль наступствамі ў выглядзе частых парываў, аварый ды адключэнняў вады. І гарачай бы паўбяды (прабачце за рыфму), — часам не бывае ніякай. А калі да гэтага зазімкам няма і цяпла...
— Для жыцця ну ніякіх умоў, — скарджуся знаёмым. І тыя згаджаюцца. Абрывае толькі адна:
— А як у турме? — пытае яна.
І сапраўды, як? З вадой ды ацяпленнем, магчыма, не горш. А з усім астатнім?
Суцяшае хіба адно — суд у нас справядлівы: як казаў нехта з гумарыстаў, калі не вінаваты, больш за тры гады не дадуць.
Хата як хата была — звычайная, вясковая: два акенцы да вуліцы, ганак, калодзеж, сад... Сто разоў праязджай — вока не зачэпіцца, пакуль...
З год таму вокны-дзверы ў той хаце крыж-накрыж забілі. Гаспадары, значыць, у лепшым выпадку, з'ехалі, у горшым...
Выглядала якраз на тое, на горшае, бо вясной, праз паўгода, вакол сялібкі ўжо кіпела работа: ставіўся новы плот, у хаце мяняліся вокны (што здзівіла — у адной палавіне). Да яе ж затым прыбудаваўся... яшчэ адзін ганак — асобны, а побач — прыбіральня, яшчэ адна...
Трэба разумець, нашчадкі, родзічы, двое — уступілі ў спадчыну і зараз, падзяліўшы яе «в равных долях», будуць карыстацца — кожны сваёй.
Яшчэ і прыбіральняй.
...Вядомы кінагерой прарочыў, што хутка не будзе нічога — ні кіно, ні тэатра, ні кніг, ні газет, — адно суцэльнае тэлебачанне.
І на ім, як часам здаецца, таксама не будзе — нічога (ну ці амаль...) апроч абрыдлай рэкламы. Ну можа яшчэ...
Адзін з каналаў рэгіянальнага вяшчання прымае заяўкі на віншаванні — з юбілеем, з вяселлем, з нараджэннем дзіцяці... І потым (трэба разумець, не бясплатна?) выконвае іх. Ну вось напрыклад. Экран тэлевізара, на ім «цаглінкаю» надпіс: «Віншаванне такой (далей — прозвішча, імя, імя па бацьку) альбо такому...» І буйным планам іх фота — асобна і разам з дзецьмі... З бацькамі, дома, на працы, на рыбалцы...
За імі, гэтымі кадрамі альбо паралельна, гучаць узнёслыя кампліменты ды пажаданні (у тым ліку непісьменныя, дрэнна зрыфмаваныя...), потым «праплывае» «мора кветак» і гучыць любімая песня (для жанчын, як правіла, з рэпертуару Стаса Міхайлава).
А дапаўняе гэту «карціну» бягучы радок: на экране (дапусцім) фота імянінніцы — на ганку нейкага крутога замежнага атэля (чатыры зоркі — гэта ж не абы што!), а ўнізе — прыватная абвестка аб тым, што прадаецца каза — белая, бязрогая, тэрмінова.
...За казла нехта, відаць, адказаў бы. А за казу — не?
...Маленькая, худзенькая, бялявая гэта жанчына, відаць, да скону застанецца Кірачкай, хоць тым часам ужо бабуля.
Унучкі ў яе пацешныя. Дзве. Праўда, малодшую Кірачка рэдка бачыць, бо сын з нявесткай разведзены... Як і зяць з дачкой.
Што цікава, Кірачка з мужам таксама: гады са тры ўсяго пажыла, а потым...
Адна дзяцей гадавала. Былы яе хіба грошы прысылаў ды прыязджаў на вяселлі.
Вініўся тады перад Кірай і дзецьмі, казаў, што дурны быў, што не трэба было спяшацца разводзіцца, што ў новых шлюбах анічога лепшага не знайшоў, напрамілы бог прасіў маладых, каб не паўтаралі яго памылак.
Словы, падобна, сілы не мелі.
А вось учынкі...
...Нейкі месяц таму маці, нягледзячы на свае хваробы, даглядала хворага бацьку. Рухавая была, часам нават вясёлая. А дагле́дзела — «спарадкавала», правяла ў апошні шлях, і як падмянілі: стала блытаць дні і таблеткі, забывацца есці і зачыняць комін, перастала пазнаваць людзей. «Яе нельга пакідаць адну», — пасля саракавін сказаў старэйшы з сыноў, і ўсе паглядзелі на малодшага: той жыў у найбольшай кватэры.
І сапраўды, месца для маці ў яго хапіла б, але...
Гэта нявестка ніколі не любіла свякроў, а свякроў — нявестку.
— Лепей я забяру, — сказала меншая з дачок, якую тут жа асеклі пытаннем: «Куды? Пятай — у двухпакаёўку?»
— Можна б да нас, — нясмела завяла тады большая, — але ж мой Васёк...
(Васёк яе, дарваўшыся да гарэлкі, зноўку ляжаў без памяці).
— А хай ва ўсіх пажыве, — выдаў зяць непітушчы.
— І праўда, — падтрымалі яго сямейнікі, — нас жа пяцёра. У кожнага па месяцы, а там, глядзіш, і вясна... І ў вёску можна... І добра ўсім.
«Так-так, добра, — гледзячы на дзяцей, думала маці. — За месяц нікога, дасць бог, не абцяжару, нікому не збрыдзею... Можа, і дажыву... Да вясны».
Надзея...
Валянціна ДОЎНАР
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».