Актывы суверэннага фонду каралеўства Нарвегія перавысілі трыльён долараў (7,8 трлн крон) — гэта ў два з паловай разы больш за гадавы аб'ём унутранага валавога прадукту краіны. Пра насамрэч гістарычны факт расказаў Інгві Слінгстад, дырэктар банка Nоrgеs Bаnk Іnvеstmеnt Mаnаgеmеn (NBІM), які кіруе фондам. «Я не думаю, каб хтосьці чакаў, што фонд калі-небудзь складзе трыльён долараў», — сказаў ён. Рэкорднага аб'ёму краіна дасягнула яшчэ ў сярэдзіне верасня дзякуючы добраму стану і росту сусветных фондавых рынкаў. Навошта невялічкай Нарвегіі такія каласальныя рэзервы?
157 тыс. еўра на жыхара
Найбуйнейшы ў свеце нарвежскі суверэнны фонд быў заснаваны ў 90-х гадах мінулага стагоддзя для кіравання нафтавымі даходамі краіны фіёрдаў. Афіцыйна ён называецца Thе Gоvеrnmеnt Реnsіоn Fund Glоbаl (Глабальны дзяржаўны пенсійны фонд) і кіруецца падраздзяленнем Банка Нарвегіі, Nоrgеs Bаnk Іnvеstmеnt Mаnаgеmеnt. Кіруючая кампанія падпарадкоўваецца міністэрству фінансаў краіны. Пытанні аб інвестыцыях NBІM вырашае не ў адзіночку, а з улікам меркавання мінфіна і нават на падставе абмеркаванняў у парламенце.
Першы транш «нафтавых грошай» перавялі на рахунак фонду ў маі 1996 года. З тых часоў актывы выраслі амаль у 4000 разоў: з 1,93 млрд да 7,83 трлн нарвежскіх крон. «Глабальны ўрадавы пенсійны фонд назапашвае для будучых пакаленняў. Аднойчы нафта скончыцца, але даходы фонду працягнуць прыносіць карысць жыхарам Нарвегіі», — адзначаецца на сайце Thе Gоvеrnmеnt Реnsіоn Fund Glоbаl. Колькасць насельніцтва паўночнага каралеўства складае каля 5,3 млн чалавек — такім чынам, цяпер на аднаго нарвежца прыпадае прыкладна $189 тыс. (157 тыс. еўра) актываў фонду.
Фонд мае свае долі ў амаль 9000 кампаній 77 краін, валодае 1,3 працэнта сусветнай рынкавай капіталізацыі і 2,3 працэнта — у Еўропе. Прычым інвестыцыйны партфель цалкам адкрыты, з ім можа азнаёміцца любы ахвотны. Дарэчы, тут можна знайсці ўсе вядучыя фірмы з новай інтэрнэт-эканомікі — Gооglе, Аmаzоn і іншыя. У NBІM 550 супрацоўнікаў і пяць офісаў: у Осла, Нью-Ёрку, Лондане, Шанхаі і Сінгапуры. Першыя інвестыцыі фонду былі ў аблігацыі, затым да іх дадаліся акцыі, а ў апошнія гады — нерухомасць у Нью-Ёрку, Лондане і Парыжы. Летась палову даходу NBІM прынеслі інвестыцыі, 45 працэнтаў — паступленні ад продажу краінай нафты і газу, астатняе — курсавая розніца валют.
Адметна, што на фоне глабальнага фінансавага крызісу і падзення цэн на нафту Нарвегія выдаткавала на бягучыя патрэбы менш за адзін працэнт сродкаў свайго суверэннага фонду, сведчаць разлікі Thе Wаll Strееt Jоurnаl. Інакш складваўся ў гэты перыяд лёс суверэнных фондаў краін, якія развіваюцца, — практычна ўсе трацілі назапашанае. Зрэшты, у Нарвегіі сітуацыя таксама можа змяніцца. Урад каралеўства, які накіроўвае ў фонд усе свае нафтавыя даходы, мае права прыцягваць сабе толькі эквівалент чаканага фінансавага прыбытку, які паменшыўся з чатырох працэнтаў да трох.
Этычныя інвестыцыі
Паколькі акцыі прыносяць большы даход, NBІM атрымаў дазвол павялічыць укладанні ў іх да 70% партфеля. Інвеставаць у аблігацыі ён будзе менш. У пачатку верасня фонд звярнуўся да нарвежскага мінфіна з просьбай пакінуць у індэксе бондаў, які служыць бенчмаркам (узорам) яго даходнасці, толькі суверэнныя аблігацыі ў амерыканскіх доларах, еўра і брытанскіх фунтах стэрлінгаў з тэрмінам абароту ад 10 гадоў. Зараз у гэтым індэксе аблігацыі ў 23 валютах. Рашэнне аб адпаведных змяненнях мінфін прыме вясной 2018 года, расказаў прадстаўнік NBІM Томас Севанг.
Пры гэтым NBІM зусім не скупляе ўсё запар. Наадварот, фонд прытрымліваецца канцэпцыі так званых этычных інвестыцый, укладваючы грошы толькі ў тыя прадпрыемствы, якія адпавядаюць выпрацаваным у Осла крытэрыям. Прычым зноў-такі адбор ажыццяўляецца максімальна празрыста і адкрыта, а «чорны спіс» непрымальных для фонду прадпрыемстваў таксама публікуецца ў сеціве. Каму не дастаюцца грошы найбуйнейшага суверэннага фонду? Напрыклад, кампаніям, якія вырабляюць або ўдзельнічаюць у вытворчым ланцужку вырабу ядзернай зброі. Немагчымыя інвестыцыі і ў кампаніі тытунёвай прамысловасці. Катэгарычна не гатовы працаваць фонд і з фірмамі, якія выкарыстоўваюць дзіцячую працу.
Табу для нарвежцаў — і фірмы, якія, па інфармацыі NBІM, нанеслі сур'ёзны ўрон экалогіі (бо фонд створаны для будучых пакаленняў), а таксама кампаніі, вінаватыя ў карупцыі, парушэнні правоў чалавека або іншых «фундаментальных этычных нормаў». Наадварот, не выклікаюць пытанняў аграпрамысловыя кампаніі, якія прымяняюць генную інжынерыю. Няма і палітычнага падыходу: так, нягледзячы на міжнародныя санкцыі, NBІM па выніках мінулага года трымаў акцыі 51 расійскай кампаніі. Урад Нарвегіі чакае, што аб'ём фонду працягне расці да 2025 года, і ён можа дасягнуць адзнакі ў 10,5 трлн крон (каля $1,3 трлн). Але такія ацэнкі, на думку аналітыкаў, ненадзейныя, паколькі цяперашні памер фонду ўжо перавышае мяжу, якой не чакалі дасягнуць да канца наступнага года.
«Зялёныя» не ў трэндзе
Выбары ў стортынг (парламент) Нарвегіі, якія прайшлі 11 верасня, засталіся амаль незаўважанымі сусветнымі СМІ. Шмат у чым гэта тлумачыцца тым, што змены ўрада не адбылося: хоць сацыял-дэмакраты з Нарвежскай рабочай партыі сабралі найбольшую колькасць галасоў, ва ўладзе засталася правацэнтрысцкая кааліцыя, і Эрна Сульберг («жалезная Эрна»), лідар партыі «Хейрэ», захавае за сабой крэсла прэм'ер-міністра на наступныя 4 гады. Аднак вынікі гэтых выбараў заслугоўваюць увагі як мінімум з-за некалькіх акалічнасцяў. Яны прадэманстравалі тэндэнцыі, характэрныя не толькі для Нарвегіі. Пры гэтым слабасць «зялёных», за якіх прагаласавалі ўсяго 3,2% выбаршчыкаў, заслугоўвае асаблівай увагі. Паколькі гэта адзіная з палітычных партый Нарвегіі, якая выступае за спыненне нафтаздабычы ў краіне. У перадвыбарнай праграме «зялёных» было патрабаванне спыніць здабычу нафты на працягу найбліжэйшых 15 гадоў. Яны адмовіліся ўступаць у кааліцыю з любой партыяй, якая не падзяляе такога падыходу. Аднак выбары яскрава прадэманстравалі, што прыхільнікаў гэтага патрабавання ў каралеўстве амаль няма.
Па вытворчасці электраэнергіі на душу насельніцтва Нарвегія займае першае месца ў свеце. Пры гэтым, нягледзячы на наяўнасць вялікіх запасаў вуглевадародаў, 99% электраэнергіі выпрацоўваецца на ГЭС, у сувязі з наяўнасцю значных гідрарэсурсаў. Таму вытворчасць нафты і газу скіравана на экспарт. Нарвегія штогод здабывае «чорнага золата» больш, чым усе краіны Еўрасаюза разам узятыя. Зразумела, што ў значнай ступені дабрабыт залежыць ад газаздабыўной і нафтаперапрацоўчай прамысловасці. З сярэдзіны 1990-х гадоў Нарвегія стала другім у свеце, пасля Саудаўскай Аравіі, экспарцёрам нафты. Пры гэтым варта ўлічваць, што цяпер здабыта менш за трэць разведаных запасаў вуглевадародаў, якія належаць Нарвегіі.
Абвал сусветных цэн на нафту ў 2014 годзе аказаўся для краіны вельмі балючым: рэзка скараціўся прыток выручкі ад экспарту «чорнага золата», колькасць працуючых у нафтаздабыўным сектары зменшылася на 50 тысяч чалавек. Адмова ад нафтаздабычы (што прапануюць «зялёныя») сталася б стратай значных фінансавых паступленняў і звальненнем 180 тыс. занятых. Зацягваць паясы тужэй нарвежцы з іх высокім узроўнем даходу на душу насельніцтва негатовыя. Развітвацца з дасягненнямі дзяржавы ўсеагульнага дабрабыту, пабудаванай на нафтадолары, не хочацца. У выпадку адмовы ад нафтаздабычы для падтрымання звыклага ўзроўню сацыяльных ільгот давялося б рэзка павысіць падаткі (ужо цяпер ПДВ у Нарвегіі дасягае 25%). Выбаршчыкам аказалася больш блізкай пазіцыя міністра фінансаў, лідара Партыі прагрэсу Сіва Джэнсана: «У перспектыве нафтавая прамысловасць перастане быць маторам, але застанецца важнай часткай нарвежскай прамысловасці. Гэта значыць, што мы павінны не толькі рабіць стаўку на новыя галіны, але і паляпшаць рамачныя ўмовы для нафта- і газаздабычы».
Лепшыя па індэксе
Чысты прыток паступленняў з нафтагазавага сектара, як чакаецца, вырасце налета на 4,3% у параўнанні з бягучым годам і на 47% адносна 2016-га. Разам з тым урадам прагноз росту ВУП без уліку здабычы нафты і газу на шэльфе на 2017 год палепшаны з 1,6% да 2%, на наступны — з 2,4% да 2,5%.
Аднак нафтай і газам прыродныя багацці зусім не абмяжоўваюцца. Краіна валодае вялікімі запасамі лесу, радовішчамі жалеза, алюмінію, медзі, цынку, свінцу, нікелю, тытану, малібдэну, серабра, мармуру, граніту. Тут развіта хімічная прамысловасць, лесаводства, машынабудаванне. Нарвежская марская эканоміка ахоплівае шырока развітую сетку галін, звязаных з перавозкамі і развядзеннем аквакультуры, якія прадстаўляюць усё больш разнастайны спектр тавараў і паслуг.
Пры гэтым адукацыя і культура — на першым плане. У пачатковай школе выкладаецца не толькі англійская мова (з першага класа), але і — акрамя традыцыйных прадметаў — экалогія і мастацтва. Дарэчы, на адукацыю выдаткоўваецца ў тры разы больш, а на ахову здароўя — у чатыры разы больш, чым на абарону. Нездарма з 2001 да 2006 года і пачынаючы з 2010-га Нарвегія ўзначальвае спіс краін па Індэксе чалавечага развіцця. Так што каралеўства зусім не сядзіць склаўшы рукі ў чаканні канца «нафтавай эпохі», спадзеючыся на вялізную «заначку».
Захар БУРАК
Дзейны прэзідэнт Егіпта Абдэль Фатах ас-Сісі атрымаў падчас галасавання на выбарах кіраўніка дзяржавы каля 22 мільёнаў галасоў выбаршчыкаў — 97 % ад агульнай колькасці тых, хто прагаласаваў. Аб гэтым заявіў старшыня цэнтральнай выбарчай камісіі Лашын Ібрагім. Такім чынам, ас-Сісі зноў зойме прэзідэнцкае крэсла на наступныя чатыры гады. Новаабраны прэзідэнт Егіпта прынясе прысягу перад Палатай прадстаўнікоў у пачатку чэрвеня, пасля чаго пачнецца адлік яго другога тэрміну. Што адбываецца ў адной з ключавых краін Чорнага кантынента?
Ісламісты і вайскоўцы
Унутраная палітыка Арабскай Рэспублікі Егіпет вызначаецца яе эканамічнымі перавагамі. Зараз найбольшыя паступленні ў казну дзяржавы забяспечваюць плацяжы за права праходу суднаў па Суэцкім канале. На другім месцы — турызм, які атрымаў у апошнія гады асаблівы статус у краіне. На трэцім месцы — здабыча нафты і газу. Такім чынам, унутраная палітыка краіны арыентавана перш за ўсё на падтрыманне і развіццё бюджэтаўтваральных кірункаў. Кампаніі, што ствараюцца ў Егіпце для інвестыцый, напрыклад, у турбізнесе, атрымліваюць важкія падатковыя льготы. У краіну дазволены ўвоз любой валюты ў неабмежаванай колькасці.
Заахвочваюцца інвестыцыі замежных кампаній у нерухомасць. Пры ўсім гэтым Егіпет трыццаць гадоў фактычна быў краінай аднаго кіраўніка. Прэзідэнтам рэспублікі з 1981-га з'яўляўся нязменны Хосні Мубарак. Палітыка, якую ён праводзіў, на працягу дзесяцігоддзяў не выклікала актыўнага пратэсту большасці насельніцтва. Мубарака зрынула хваля народнага гневу ў ходзе «арабскай вясны». Прэзідэнт падаў у адстаўку пасля 18 дзён дэманстрацый і агульнанацыянальнай забастоўкі.
У выніку ў лютым 2011-га ўлада перайшла да вайскоўцаў, традыцыйных захавальнікаў стабільнасці ў дзяржаве. 16 чэрвеня 2012 года ў краіне прайшлі выбары — пераможцам аказаўся стаўленік умеранай ісламісцкай групоўкі «Браты-мусульмане». Ісламісты падтрымалі Мурсі, аднак грамадства ў цэлым аказалася расколатае. Улада новаабранага прэзідэнта аказалася нетрывалай — у лістападзе 2012-га ён выдаў указ, які надзяляе яго практычна неабмежаванай уладай у імя абароны рэвалюцыі. Сам кіраўнік адзначаў, што мае на мэце абарону Устаноўчага сходу, які павінен быў напісаць краіне новую канстытуцыю. У чэрвені 2013-га, у гадавіну прыходу Мурсі да ўлады, шматмільённыя маршы вымусілі ваенных умяшацца. Генерал Абдэль Фатах ас-Сісі прад'явіў Мурсі ўльтыматум і запатрабаваў вырашыць супярэчнасць з пратэстоўцамі на працягу дваіх сутак. Ваенныя дэ-факта ўзялі ўладу ў свае рукі, прэзідэнт-ісламіст быў зрынуты.
Цяжкія рэформы
У студзені 2014-га краіна прыняла новую канстытуцыю — за яе прагаласавалі 98 працэнтаў выбаршчыкаў. Праз паўгода ас-Сісі, фактычна кіруючы краінай на той момант, выйграў прэзідэнцкія выбары. Людзі чакалі ад прыходу ваенных нармалізацыі сітуацыі ў краіне і стабільнасці. Ас-Сісі абвясціў «перыяд цяжкай працы» — ён заклікаў суграмадзян уставаць у пяць раніцы і аддаваць працы ўсе сілы. Ён ахвяраваў у бюджэт палову сваёй маёмасці, многія чыноўнікі і бізнесмены ўзялі з яго прыклад. 140 мільёнаў долараў выдзеліла армія. Краіна пачала балючыя эканамічныя рэформы — інфляцыя падскочыла да 34 працэнтаў, аднак ас-Сісі растлумачыў: кароткі перыяд нягод забяспечыць эканамічны росквіт у будучыні. Прэзідэнт таксама абвясціў рэформу і мадэрнізацыю ісламу. Ён прапанаваў выключыць з падручнікаў рэлігійных школ заклікі да гвалту і ўслаўленне жорсткасці. Прэзідэнт нават прыехаў на калядную імшу ў хрысціянскі храм і пажадаў вернікам шчаслівых Калядаў.
Былы прэзідэнт Мурсі ў гэты час быў прыгавораны да смяротнага пакарання. Прысуд потым адмянілі. Зараз Мурсі сядзіць у турме. Тым не менш дагэтуль Егіпет узрушваюць тэракты. У 2015-м, напрыклад, начыненая выбухоўкай машына ўзарвалася на шляху картэжа пракурора Хішам Бараката. Чыноўнік загінуў. Армія краіны вядзе безвыніковую барацьбу з ісламістамі Сінайскага паўвострава, раз'юшанымі звяржэннем Мурсі. Мясцовыя тэрарысты прысягнулі на вернасць баевікам «Ісламскай дзяржавы» і прынялі назву «Вілаят Сінай». Менавіта яны заклалі бомбу на борт расійскага пасажырскага самалёта A321, з-за выбуху якой загінулі 224 чалавекі. Баевікі не шкадуюць ні хрысціян-коптаў, ні нават братоў па веры. 24 лістапада 2017 года яны напалі на мячэць эр-Роўд у ваколіцах горада Арыш. Тады былі забітыя больш за 300 чалавек. Цяжкая абстаноўка з бяспекай падарвала турыстычную галіну: калі да «арабскай вясны» ў Егіпет прыязджалі да 15 мільёнаў турыстаў штогод, то сёння ад паездак у краіну пірамід перасцерагаюць улады шэрагу дзяржаў.
Два дзіцяці на сям'ю
Егіпет з'яўляецца самай населенай дзяржавай на Блізкім Усходзе і другой па колькасці насельніцтва на афрыканскім кантыненце. Паводле апошніх даных, тут пражывае амаль 95 мільёнаў чалавек. Яшчэ дзевяць мільёнаў егіпцян знаходзяцца за мяжой. Насельніцтва хутка павялічвалася ў перыяд з 1970 па 2010 год у сувязі з дасягненнямі ў медыцыне і павышэннем прадукцыйнасці сельскай гаспадаркі, так званай зялёнай рэвалюцыі. Пры ўварванні Напалеона ў 1798 годзе колькасць жыхароў Егіпта налічвала ўсяго тры мільёны, у 1939-м — 16,5 мільёна. Насельніцтва сканцэнтравана ўздоўж і ў дэльце ракі Ніл (у прыватнасці, у Каіры і Александрыі), а таксама паблізу Суэцкага канала.
Летась міністр аховы здароўя і народанасельніцтва Егіпта Ахмед Імада эд-Дзін і міністр мясцовага развіцця Мухамед Хішам аш-Шэрыф абвясцілі аб запуску стратэгічнага плана па кантролі за нараджальнасцю пад назвай «Развіццё Егіпта: толькі два дзіцяці на сям'ю». Як адзначыў кіраўнік міністэрства аховы здароўя, змагацца з рэзкім прыростам насельніцтва перш за ўсё неабходна з дапамогай павышэння ўзроўню адукаванасці, працаўладкавання жанчын і прадухілення ранніх шлюбаў. Паводле яго слоў, «кантрацэпцыя — апошняе, на што варта спадзявацца пры рэалізацыі гэтай стратэгіі». Рэлігійныя ўстаноўкі, на яго думку, «таксама адыграюць важную ролю ў працэсе павышэння ўзроўню праінфармаванасці насельніцтва».
У 2005 годзе ўзровень нараджальнасці ў Егіпце складаў у сярэднім 2,5 дзіцяці, а цяпер ён вырас да 3,5. «Альбо прырост насельніцтва і далей будзе разбураць Егіпет, альбо мы вырашым гэтую праблему», — заявіў Ахмед Імада эд-Дзін. Насельніцтва Егіпта штогод павялічваецца больш чым на два мільёны чалавек. Як адзначыў міністр мясцовага развіцця, калі прырост працягнецца такімі ж тэмпамі, праз тры гады ўрад Егіпта будзе абавязаны забяспечыць насельніцтва 20 тыс. дзіцячых садоў, праз шэсць гадоў — 100 тыс. школ, а праз 25 гадоў — дадатковымі двума мільёнамі працоўных месцаў. Раней у шэрагу рэгіёнаў Егіпта дзейнічалі праграмы бясплатнага распаўсюджання сродкаў кантрацэпцыі, але, як правіла, па рэлігійных меркаваннях шмат хто адмаўляецца ад удзелу ў іх. Для Каіра нормай лічыцца два — чатыры дзіцяці на сям'ю, для больш бедных сельскіх раёнаў — ад шасці і вышэй.
На першы погляд, дзяржаўная палітыка па скарачэнні нараджальнасці ў мусульманскай краіне (больш за тое — у адным з цэнтраў мусульманскага свету) — нерэальная задача. Аднак варта ўлічваць той факт, што галоўным ініцыятарам гэтай праграмы ў Егіпце сталі не два міністры, а асабіста прэзідэнт Абдэль Фатах ас-Сісі. Гэта ён забіў трывогу, калі атрымаў лічбы штогадовага прыросту насельніцтва краіны на 2,5 мільёна чалавек. Прэзідэнт Егіпта паставіў пагрозу росту насельніцтва ў адзін шэраг з пагрозай тэрарызму. «Дзве галоўныя праблемы, якія стаяць перад нашай дзяржавай, — тэрарызм і рост насельніцтва. Гэтыя праблемы значна абцяжарваюць наш рух наперад», — сказаў ён. Характэрна, што гэтая заява была зроблена менавіта на маладзёжным форуме. Матывацыя ас-Сісі выключна эканамічная. Чыста матэматычныя падлікі егіпецкага ўрада такія: калі скараціць нараджальнасць хоць бы да 2,4 мільёна ў год, то да 2030-га ўдасца сэканоміць да 11 мільярдаў долараў.
Універсітэт аль-Азхар — найбуйнейшая ў суніцкім свеце мусульманская навучальная ўстанова, абсалютны аўтарытэт для ўсіх мусульман не толькі ў Егіпце, нечакана падтрымаў ініцыятыву свецкай улады. Ён апублікаваў фетвы, у якіх сказана, што іслам у прынцыпе не забараняе планаванне сям'і.
Суэц і новая сталіца
За свой першы прэзідэнцкі тэрмін ас-Сісі многае зрабіў: будаваў дарогі, жыллё, электрастанцыі, мацаваў абарону. Сярод маштабных праектаў — пашырэнне Суэцкага канала, стварэнне новай сталіцы. У шэрагу дасягненняў ас-Сісі — дамоўленасці з Саудаўскай Аравіяй і Аб'яднанымі Арабскімі Эміратамі аб істотнай фінансавай падтрымцы, шмат у чым дзякуючы поспехам у барацьбе супраць «Братоў-мусульман». Аднак усё роўна трэба было залазіць у даўгі да МВФ, які выдзеліў Егіпту 21 млрд долараў на даволі жорсткіх умовах. У выніку егіпцянам прыйшлося зноў зацягваць паясы.
Увогуле, ас-Сісі ўступае ў свой другі прэзідэнцкі тэрмін у няпростых для Егіпта ўмовах. «Ён робіць фантастычную працу ў вельмі складанай сітуацыі», — так сказаў пра кіраўніка Егіпта прэзідэнт ЗША Дональд Трамп пасля іх сустрэчы ў мінулым годзе ў Вашынгтоне. Як заявіў «Коммерсанту» афіцыйны прадстаўнік МЗС Егіпта Ахмед Абу Зейд, падчас свайго першага тэрміну прэзідэнту краіны ўдалося актывізаваць адносіны з усімі замежнымі партнёрамі краіны. З тым, што Каір вяртае сабе пазіцыі на Блізкім Усходзе, згодныя і іншыя эксперты. Зрэшты, знешнепалітычных партнёраў Егіпта прэзідэнт цалкам задавальняе як узважаны і моцны палітык, які вядзе непрымірымую барацьбу з тэрарызмам. Аднак для павышэння ўзроўню бяспекі ў краіне яшчэ неабходна прыкласці шмат намаганняў. Дарэчы, наколькі гэта складана, паказвае беспрэцэдэнтная ваенная аперацыя на Сінайскім паўвостраве. Перамагчы тэрарыстаў да выбараў, як меркаваў ас-Сісі, не ўдалося.
Захар БУРАК
Фота з адкрытых крыніц
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Амаль тысяча дзвесце чалавек сабраліся, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.
