Вы тут

Ці заўсёды нашы ўчынкі залежаць ад стагоддзя, у якім мы жывём


Трагедыя, што здарылася ў Воранаве, на стужцы крымінальных навін ужо пасунутая ў архіў іншымі паведамленнямі аб надзвычайных здарэннях. Хоць яе нельга назваць «тыповай» ці «звычайнай», — сямнаццацігадовы падлетак падазраецца ў забойстве сваёй саракагадовай маці. Ён, як прызнаўся праваахоўнікам, некалькі разоў ударыў яе самаробным мячом па галаве і схаваў цела ў хмызах. Ісці здавацца не спяшаўся: з моманту забойства мінуў тыдзень, і, калі б не калега няшчаснай ахвяры, што падняла трывогу, невядома, колькі б забітая яшчэ ў тых кустах праляжала.


Пакуль вядзецца следства, высвятляюцца падрабязнасці і матывы гэтага нялюдскага злачынства, само яно на месцы здзяйснення, а асабліва ў сеціве, ужо стала гісторыяй амаль у шэкспіраўскім стылі — з каханнем, страсцю і смерцю. Кажуць, што хлопец забіў маці з-за таго, што яна была супраць, каб ён жыў са сваёй шаснаццацігадовай дзяўчынай. Знайшліся ўжо і сведкі, якія нібыта чулі і бачылі, што непаўналетнія закаханыя хацелі пабрацца шлюбам любой цаной. Нават профіль дзяўчыны ў сацыяльных сетках і той нібыта пра гэта сведчыць: там імя каханага напісана з сардэчкам пасля кожнай літары. Карацей, Рамэа ды Джульета на сучасны лад, толькі фінал не ў той бок закруціўся.

Так яно на самай справе было ці не — следства разбярэцца. Мяне (даруйце за некаторы цынізм) у гэтай гісторыі больш зачапілі каментарыі, — а іх на розных парталах дзясяткі. Вельмі-вельмі рэдка гучыць у іх спачуванне і асуджэнне таго, што адбылося. Больш — філасофска-псіхалагічных разважанняў пра тое, што бывае, калі «гармоны замяняюць мозг». І ўжо лейтматывам — «О времена! О нравы!» — маўляў, цяпер і час такі, і свет такі, і чаго чакаць ад гэтага пакалення, што на баевіках ды на стралялках вырасла...

І вось тут паслужлівая памяць падсунула іншую гісторыю, абсалютна рэальную і праўдзівую, якая здарылася зусім недалёка ад месца сённяшняй трагедыі — у вёсцы Дунілавічы Пастаўскага раёна восемдзесят з лішнім гадоў назад, у далёкім 1936-м, «за польскім часам». Мне яе калісьці дапамагла «раскруціць» светлай памяці Ніна Маркаўна Захарэвіч з Пастаў: мы тады разам ездзілі ў Дунілавічы, шукалі сведкаў тых падзей, прадзіраліся праз гушчар на старых закінутых могілках...

Нават імёны герояў той даўняй дунілавіцкай трагедыі — Мар'ян і Аліна — дзіўным чынам вельмі сугучныя з тымі, што фігуруюць у справе па забойстве ў Воранаве. Мар'ян быў сынам местачковага доктара, чалавека паважанага і заможнага, бацькі Аліны былі бедныя. Маладыя сустракаліся-любіліся, справа ішла да вяселля. Але маці Мар'яна бачыла жонкай адзінага сына зусім іншую дзяўчыну і была катэгарычна супраць. Калі аднойчы Мар'ян вярнуўся са спаткання, яна ўчыніла скандал і заявіла, што, пакуль яна жывая, сын з бяднячкай не ажэніцца. Хлопец, напэўна, успрыняў гэтыя словы літаральна, а можа, проста ўсё дайшло ўжо да апошняга пункта кіпення. Ён узяў бацькаў рэвальвер і выстраліў у маці. Тая вохнула, схапілася за грудзі і ўпала як падкошаная. Мар'ян, выскачыўшы з хаты, памчаў да каханай, усё яшчэ трымаючы зброю ў руках. Імчаў... забіваць Аліну: разумеў, што за забойства маці пасадзяць надоўга і дзяўчына наўрад ці будзе чакаць. Карацей, «дык не даставайся ж ты нікому!»

Бабулі, якія памяталі гэтыя страшныя падзеі ў Дунілавічах, расказвалі мне тады, што дзяўчына памерла не адразу: усе сцены ў пакоі, дзе яе забівалі, былі перапэцканыя крывёй. Яе забойца ўцёк і хаваўся ў навакольных лясах, паліцыя ніяк не магла выйсці на яго след. А ён, калі Аліну хавалі, сядзеў на высокай хвоі на ўскрайку могілак і назіраў. І ўбачыў... сваю маці, жывую і здаровую. Ён тады ў яе нават не трапіў, кабета проста самлела ад спалоху... Пачакаўшы, пакуль пойдуць людзі, Мар'ян прыйшоў на магілу Аліны, прыставіў пісталет да скроні, націснуў на курок. У яго руцэ знайшлі запіску: «Аліна хоча белага бэзу»...

Мы тады, дваццаць гадоў назад, знайшлі магілу Аліны Самовіч у закінутай частцы дунілавіцкіх могілак. Захаваўся нават дыхтоўны помнік, пастаўлены ў далёкім 1936-м, але магіла была зусім недагледжаная: у дзяўчыны не было ні братоў, ні сясцёр, на ёй род перапыніўся. Гэтаксама як і род Мар'яна, але ад яго праз гады не засталося нават узгорачка пад крыжам: самазабойцаў у той час хавалі за агароджай, без помнікаў.
Іх гісторыя засталася ў песні, якую і сёння ў розных варыяцыях, але з адным сэнсам, спяваюць самадзейныя калектывы ў тых краях. Так што, калі пачуеце на Пастаўшчыне ці ў наваколлі «У панядзелак рана, як сонейка ўзышло, прыйшоў Мар'ян к Аліне, сказаў ён ёй усё. «Аліна дарагая, ты знаеш, што зрабіў — сягоння на світанні матулю я забіў...», — ведайце: гэта ўсё было на самай справе, і Шэкспір тут па трагічнасці і недарэчнасці рэальнага сюжэта сапраўды можа адпачываць...

Я да чаго, уласна, гэтыя дзве трагедыі паміж сабой звязала. Не трэба наракаць на час, а ўжо тым больш яго ва ўсім вінаваціць. Час — ён заўсёды няпросты, незалежна ад стагоддзя, тысячагоддзя, эры. Асабліва калі робіш выбар, што важней: уласныя спакой і шчасце ці спакой і шчасце блізкага чалавека, калі рашаеш, што і як сказаць і зрабіць у адносінах з ім. Не пра кожны наш учынак — высакародны, подлы або проста дурны, але ад гэтага не менш непапраўны — складуць песню ці легенду. Але кожны будзе запісаны на наш асабісты рахунак, па якім абавязкова рана ці позна давядзецца плаціць.

Алена ЛЯЎКОВІЧ

alena@zviazda.by

Загаловак у газеце: Час і норавы

Выбар рэдакцыі

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Вольга Здзярская: Для мяне мая прафесія — жыццё

Актрыса НАДТ імя М. Горкага — пра шлях да сцэны і натхненне.

Грамадства

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

«Любоў — галоўнае, што бацькі павінны даць сваім дзецям»

Тата і мама — два самыя важныя чалавекі ў жыцці кожнага дзіцяці.