...Сваё 55-годдзе міжнароднае радыё "Беларусь" адзначае цалкам у штатным працоўным рэжыме. І нават падчас нашай гутаркі з галоўным дырэктарам радыё Навумам Гальпяровічам да яго ўвесь час зазіраюць супрацоўнікі, каб вырашыць неадкладныя бягучыя пытанні. Што зробіш — кругласутачнае вяшчанне на васьмі розных мовах абавязвае жыць у напружанні.
— Далёка не кожны справіцца з такім аб'ёмам і тэмпам працы — напэўна, застаюцца толькі самыя творчыя паліглоты-працаголікі?
— А яшчэ праца на нашым радыё робіць чалавека вялікім патрыётам Беларусі — бо, каб пастаянна расказваць замежнікам пра нашу краіну, трэба яе любіць. Некаторыя могуць нас упікнуць — маўляў, вы лакіроўшчыкі, паказваеце толькі станоўчае. На гэта я заўжды адказваю: добрая гаспадыня, калі запрашае гасцей, сустракае іх усім найлепшым, а не зламанай мэбляй і непрыбранай хатай. Так і мы расказваем іншаземных слухачам пра тое, чым сапраўды ганарымся.
"Рызыкоўная справа"
Самае маладое з падраздзяленняў радыё "Беларусь" — кітайскамоўнае, якое існуе ўсяго 5 гадоў. "Спачатку, — прызнаецца Навум Гальпяровіч, — вяшчанне на кітайскай падавалася справай дастаткова рызыкоўнай і выклікала хваляванні. Па-першае, гэта мова нездарма лічыцца адной з самых складаных у свеце, па-другое, мы сумняваліся, ці будзе запатрабаванасць у такой вялікай краіны, як Кітай, у навінах і праграмах пра нашу невялікую для іх краіну? Дзеля эксперыменту "па знаёмых" адшукалі некалькіх грамадзян КНР: піянерамі беларуска-кітайскага радыёэфіру сталі выкладчык БДУ, паэт-перакладчык Лі Цзо і выкладчыца адной з мінскіх гімназій Ван Юн Хун, якія агучвалі першыя праграмы на кітайскай мове, падрыхтаваныя беларускімі журналістамі. Потым да іх далучыліся і нашы спецыялісты: Вераніка Карлюкевіч, якая мае спецыяльную адукацыю і досвед працы ў Кітаі, студэнтка Інстытута журналістыкі БДУ Чжан Хайянь і іншыя. Акрамя таго, вельмі прыемна, што наша ініцыятыва знайшла разуменне і падтрымку ў пасольства КНР: да нас прыязджаў былы пасол спадар Гу Цзін Вэй, добрыя стасункі склаліся і з цяперашнім паслом Цуй Цымінам і супрацоўнікамі дыпмісіі... І атрымалася, што вяшчанне на кітайскай мове заваявала пэўную папулярнасць як сярод супрацоўнікаў сумесных прадпрыемстваў, якія жывуць і працуюць у Беларусі, так і ў грамадзян КНР, якія хочуць больш даведацца пра культуру, навуку і прамысловасць, гісторыю і сучаснасць, турыстычны патэнцыял нашай краіны. Дастаткова сказаць, што ў кітайскіх сацыяльных сетках WeChat колькасць падпісчыкаў нашай афіцыйнай старонкі перавышае 50 тысяч чалавек!"
Дадам, што карыснасць беларуска-кітайскага інфармацыйнага абмену пацвердзіў і завершаны нядаўна творчы конкурс эсэ аб супрацоўніцтве дзвюх краін — свае работы, а іх арганізатары атрымалі каля 60, даслалі грамадзяне не толькі Беларусі і Кітайскай Народнай Рэспублікі, але таксама Польшчы і Украіны.
Вершы, казкі, аналітычныя і творчыя развагі дасылалі самыя розныя людзі, літаральна ад піянераў да пенсіянераў, што натхніла "кітайскую рэдакцыю" радыё "Беларусь" на пошук новых тэм, якія былі б цікавыя шырокай аўдыторыі. А яшчэ пры спонсарстве з боку пасольства КНР неўзабаве будзе выдадзены зборнік найлепшых эсэ — і такім чынам гэты праект застанецца не толькі сігналамі ў эфіры, але і атрымае цалкам матэрыяльнае ўвасабленне.
Прынцыповая навіна сучаснага перыяду — значная актывізацыя работы радыё "Беларусь" у інтэрнэце. На сёння ў нас створаны старонкі на ўсіх мовах вяшчання, ёсць анлайн-трансляцыя ўсіх праграм, якія ідуць у FM-дыяпазоне, — так што цяпер можна слухаць нас і перапісвацца з рэдакцыяй літаральна з любога пункта свету. А дзеля таго, каб прыцягнуць увагу новых слухачоў і падтрымаць цікавасць ужо існуючай аўдыторыі, мы прадумалі серыю інтэрактыўных акцый. Пачалі, напрыклад, з конкурсу сэлфі, асноўным заклікам якога было "Перадай прывітанне Беларусі!". Водгукі на гэту акцыю мы атрымалі з 80 краін свету, — з гонарам заўважае Навум Гальпяровіч, — а ў некаторыя дні колькасць наведвальнікаў сайта, дзе можна было прагаласаваць за ўпадабаныя здымкі, дасягала соцень тысяч чалавек! Натхнёныя такім поспехам, мы пайшлі далей і прыдумалі праект "#clіckBelarus" — гэта такая своеасаблівая інтэрнэт-віктарына, 7 пытанняў пра Беларусь з фотаздымкамі, дзе можна выбраць варыянты адказаў і праверыць сваё веданне нашай гісторыі і сучаснасці. Шчыра кажучы, некаторыя пытанні і мяне (а я адным з першых, як капітан карабля, пратэсціраваў новы праект) прымусілі добра паламаць галаву.
— І як у выніку — адгадалі?
— Памятаю, выйшла шэсць правільных адказаў з сямі, так што нейкае пытанне ўпусціў. Але ідэя, на маю думку, усё адно атрымалася вельмі цікавай і карыснай, прычым як для замежнікаў, так і для саміх беларусаў. (На хвіліначку, сярод пераможцаў віктарыны аказаліся слухачы з Расіі, Кітая, Польшчы, Непала, Нігерыі і нават Трынідада і Табага! — Аўт.) Не меншую цікавасць выклікаў і наступны наш праект — інтэрактыўны конкурс "Кніга для ўсяго свету", або #BOOKSGOGLOBAL, прысвечаны не толькі кнігам і чытанню наогул, але і 500-годдзю беларускага кнігадрукавання, каб нагадаць пра Беларусь як радзіму ўсходнеславянскага першадрукара. Сутнасць конкурсу простая: мы папрасілі слухачоў сфатаграфавацца са сваёй любімай кнігай — у кагосьці гэта беларускія аўтары, у іншых — сусветная класіка або сучасныя літаратары. Многія суправаджаюць фота падрабязным расказам, чаму выбралі менавіту гэту кнігу, прызнаюцца ў любові, напрыклад, да лірыкі Максіма Багдановіча. Геаграфія водгукаў прыемна ўражвае: так, напрыклад, каля 30 здымкаў даслалі нам школьнікі з Глыбоччыны, а разам з тым на заклік адгукнуліся слухачы з такіх далёкіх краін, як Індыя і Бангладэш. Конкурс працягваецца і цяпер, а мы ўжо задумваемся над тым, каб запусціць падобны цікавы праект для нашых суайчыннікаў за мяжой — бо мы ж не толькі расказваем свету пра Беларусь, але і пэўным чынам злучаем беларусаў, якія з розных прычын жывуць у іншых краінах свету.
Заўжды на сувязі
— Інтэрактыўныя праекты, прасоўванне медыя ў сацыяльных сетках — усё гэта вельмі модныя сёння штукі, але ці не атрымліваецца так, што іх прыдумвае і рэалізуе моладзь для моладзі?
— Ніколькі. Каб гэта не прагучала нясціпла, скажам такім чынам: ідэю падаваў я, а "раскручвалі" яе ўжо нашы маладыя супрацоўнікі. Разумееце, ідэя зваротнай сувязі заўжды лунае ў паветры, трэба толькі вырашыць, як яе рэалізаваць.
Упершыню я задумаўся над сучасным фарматам зваротнай сувязі са слухачамі, калі паўдзельнічаў у міжнароднай канферэнцыі ў Капенгагене, дзе спецыялісты з многіх краін гаварылі пра "гібрыднае радыё", пра захады, якія трэба рабіць, каб застацца на плаву. Тады якраз радыё перажывала крызісны перыяд — памятаеце, як у свой час гаварылі пра тэатр, што ён знікне і застанецца адно тэлебачанне. Так і для радыё прыйшоў момант, калі здавалася, што яно нікому не патрэбна. І вось яшчэ тады, некалькі гадоў таму, я задумаўся, што нам трэба зрабіць, каб застацца ў медыяполі. Мы першыя з усіх радыёстанцый Белтэлерадыёкампаніі завялі сваю афіцыйную старонку ў інтэрнэце — і, быць можа, яна яшчэ не зусім дасканалая, нам ёсць куды развівацца, але яна дазваляе рабіць галоўнае — падтрымліваць сувязь са сваімі слухачамі, аператыўна рэагаваць на іх запатрабаванні.
Сама сутнасць інтэрактыву — стасункі ў сацыяльных сетках, "лайкі", перапосты — гэта ўсё больш цікава для маладых людзей, а я, са свайго боку, задумаўся, як можна гэтыя модныя захапленні выкарыстаць менавіта для нашага радыё.
Бо, на мой погляд, тут ёсць вялікая розніца: звычайна СМІ выкарыстоўваюць інтэрактыў, каб заахвоціць аўдыторыю да нейкіх спрэчак, дыспутаў, гарачых абмеркаванняў. Наша ж задача — не справакаваць бурную рэакцыю, не закінуць у інтэрнэт-сметніцу штосьці "смажанае", але пачуць водгукі з таго боку радыёпрыёмнікаў, даць людзям у свеце як мага больш цікавай і карыснай інфармацыі пра Беларусь. Вось дзеля гэтага мы выкарыстоўваем абсалютна ўсе даступныя магчымасці: гасцявую кнігу на сайце, старонкі ў сацыяльных сетках, электронную і звычайную пошту — і, заўважу, у век, калі ўжо мала хто піша папяровыя лісты, да нас часам прыходзяць такія кранальныя пасланні... Многія рэчы, для нас вядомыя і звычайныя, выклікаюць у замежнікаў жывы водгук. Так, скажам, адна слухачка з Францыі прызналася, што толькі з нашых праграм даведалася пра Віцебск — радзіму Марка Шагала — і загарэлася ідэяй пабываць у гэтым горадзе, прасіла расказаць пра яго больш падрабязна. Або ўспомніць гісторыю Крысціяна Мілінга з нямецкага "Радыё 700": ён натхніўся нашымі радыёпаштоўкамі пра Беларусь, захацеў наведаць краіну. У выніку наша супрацоўніца Паліна Чарнуха выйшла за яго замуж, а нашы праграмы штодня гучаць на хвалях нямецкага радыё, якое вяшчае на тэрыторыі Германіі, Аўстрыі, Чэхіі, Швейцарыі, краін Бенілюкс і ўсходняй часткі Францыі.
— Ці ёсць у замежнай аўдыторыі пэўныя, скажам так, нацыянальныя адметнасці — скажам, адны больш ахвотна ўключаюць перадачы пра эканоміку і бізнес, другім даспадобы культура і гісторыя?
— Наша культура, гісторыя, беларуская музыка, ад "Песняроў" да фальклорных калектываў і сучасных гуртоў, выклікаюць цікавасць у большасці слухачоў наогул. Нам тут унутры часам падаецца, маўляў, колькі можна круціць "Песняроў", надакучыла адно і тое ж — але рэч у тым, што ў вялікім свеце дагэтуль вельмі мала ведаюць пра нашу музыку і з вялікай ахвотай яе слухаюць! Я, магчыма, правяду даволі далёкую паралель, але Арцём і Ксюша, якія прадстаўлялі сёлета Беларусь на "Еўрабачанні", выканалі сёлета місію музычна-культурных паслоў, паказаўшы мільёнам замежнікаў, што ёсць беларусы, якія спяваюць на сваёй мове, і што гэта натуральна і прыгожа. Так і нашы слухачы заўжды з ахвотай слухаюць "Старога Ольсу", "Троіцу", "Песняроў" — усё тое, што нясе з сабой нацыянальны каларыт. Што да пэўных слухацкіх пераваг, то, сапраўды, нямецкія слухачы больш цікавяцца эканамічнай тэматыкай — гандаль, беларускія тавары, прадпрыемствы, цэны; кітайцы праяўляюць інтарэс да арганізацыі і развіцця сумесных прадпрыемстваў, а таксама да практычных парад тым, хто прыехаў жыць і працаваць у Беларусь і хоча лягчэй інтэгравацца ў грамадства. Ну і, вядома, усе без выключэння адзначаюць карысць перадач пра нашу прыроду і турыстычныя адметнасці, пра новыя маршруты; у дапамогу патэнцыйным турыстам нашы вядучыя ў праграме "Дзень краіны" расказваюць навіны мытнага і пагранкамітэта. Наогул, пералічыць увесь спектр тэм, якія мы асвятляем і якія запатрабаваны ў слухачоў, досыць цяжка, бо наша мэтавая аўдыторыя надзвычай шырокая. Але, безумоўна, галоўны акцэнт робім на ўнутры- і знешнепалітычным жыцці Беларусі, і праграмы на грамадска-палітычныя і сацыяльныя тэмы (у тым ліку з удзелам экспертаў — вядомых палітолагаў, дыпламатаў, прадстаўнікоў міністэрстваў і ведамстваў) займаюць у агульным аб'ёме вяшчання 65%.
— 55 гадоў — час не толькі падводзіць пэўныя вынікі, але і прымаць падарункі...
— Вялікіх свят, шчыра кажучы, мы не плануем, бо зусім нядаўна разам з пасольствам Кітайскай Народнай Рэспублікі правялі вялікую і вельмі добрую прэзентацыю — падвядзенне вынікаў творчага конкурсу эсэ, які доўжыўся цэлы год. Так што свой дзень нараджэння сустракаем на рабочых месцах, хоць, вядома, і з віншаваннямі, граматамі і падзякамі ад Белтэлерадыёкампаніі. Вырашылі так: вось дажывём да 60-годдзя — тады адзначым сапраўды шырока і маштабна. Адзін падарунак мы зрабілі сабе самі: прысвяцілі эфірны дзень 22 мая гісторыі радыё "Беларусь", больш падрабязна расказалі пра сваіх супрацоўнікаў. Спадзяюся, з цягам часу ўдасца рэалізаваць і яшчэ адну даўнюю мару — зрабіць сучасны, разгалінаваны інтэрнэт-партал, з фотарэпартажамі, з тэкставымі перадачамі на розных мовах, з мабільным вяшчаннем і г. д. Самае галоўнае, што нас павіншавалі слухачы з розных краін свету, сардэчна падзякавалі за працу і запэўнілі, што наша праца — патрэбная і карысная для іх.
Спачатку праграмы і навіны радыё "Беларусь" гучалі толькі на беларускай мове. З 1985 года пачалося вяшчанне на нямецкай, а з 1998 — на англійскай і рускай мовах. У 2006-м гэты спіс папоўніла польская, у 2010 — іспанская і французская, у 2012 — кітайская мова.
Праз спадарожнікі праграмы радыё "Беларусь" можна прымаць ва Усходняй і Заходняй Еўропе, Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы, Паўночнай Афрыцы — патэнцыйная аўдыторыя слухачоў складае каля 500 мільёнаў чалавек.
Вікторыя ЦЕЛЯШУК
Фота прэс-службы БТРК
Фіналістка праекта «Акадэмія талентаў» на АНТ — пра творчасць і жыццё.
Амаль тысяча дзвесце чалавек сабраліся, каб вырашаць найважнейшыя пытанні развіцця краіны.
Аляксандр Курэц – самы малады народны выбраннік у сваім сельсавеце і адзіны дэпутат сярод сваіх калег па службе.