Дзед і махляр
Кітайская народная казка
Шмат гадоў таму жыў у адной правінцыі хітры махляр. Ён займаўся тым, што хадзіў па вёсках і варажыў сялянам на картах, і тыя давалі яму за гэта то кукурузу, то рыс. Але махляру гэтага было мала, і ён вырашыў прыкінуцца сляпым, каб усе яго шкадавалі і дарма кармілі.
Так і зрабіў. І ніхто б, напэўна, не здагадаўся, што сляпы зусім не сляпы, а відушчы махляр, але здарылася аднойчы наступнае.
Ішоў неяк махляр цераз незнаёмае поле, і раптам грымнула навальніца. Парасона ў яго не было, а струмені дажджавой вады так і хвасталі махляра па твары.
Убачыў ён пасярод поля будан і закрычаў:
— Дапамажыце сляпому! Дайце прытулак ад непагадзі!
А ў будане жыў вартаўнік, які ахоўваў кукурузнае поле. Пачуў вартаўнік просьбу мінака, выглянуў з будана і паклікаў:
— Ідзіце сюды, шаноўны! Перачакайце дождж у маім будане!
Дабраўся махляр да будана, прысеў бліжэй да жароўні з вуголлем і хутка абсушыўся, але дождж не сціхаў.
— О, які я няшчасны! — усклікнуў махляр. — На двары ўжо ноч, усе канавы і калдобіны запоўненыя вадой. А мне, сляпому, давядзецца ісці ў далёкую дарогу. О, каб вы дазволілі мне пераначаваць у вашым будане!
Вартаўнік быў добрым чалавекам. Ён пашкадаваў сляпога, разаслаў яму ў кутку цыноўку і накрыў яго сваёй коўдрай.
А калі гаспадар заснуў, махляр зашыў у край коўдры медную манету і пералічыў спіцы гаспадарскага парасона. На досвітку, прыхапіўшы з сабой і коўдру, і парасон, ён рушыў далей.
Прачнуўся вартаўнік і бачыць: сляпога няма, парасона няма, коўдры таксама. Кінуўся вартаўнік у пагоню, дагнаў злодзея ў бліжэйшай вёсцы.
Хоць і сярдзіты быў вартаўнік, але не хацелася яму сарамаціць пры ўсіх сляпога чалавека! І ён сказаў нягучна:
— Дзе ж тваё сумленне? Я прытуліў цябе ў непагадзь, аддаў сваю цыноўку, накрыў сваёй коўдрай, а ты за гэта мяне абакраў! Зараз жа аддай коўдру і парасон!
А махляр, замест таго каб пакаяцца і ціхенька пайсці, пачаў крычаць:
— Эй, добрыя людзі! Абараніце беднага сляпога! Гэты разбойнік хоча прысвоіць мае рэчы!
Тут ужо не вытрымаў і вартаўнік. Ён таксама пачаў крычаць і размахваць рукамі:
— Гэта ты ўкраў у мяне коўдру і парасон!
На шум збегліся сяляне і пытаюць:
— Аб чым спрачаецеся, што не падзялілі?
— Падумайце, — адказвае вартаўнік, — я прытуліў гэтага сляпога ад дажджу ў маім будане, а ён сцягнуў у мяне коўдру і парасон!
— Падманшчык! — закрычаў махляр. — Ніколі я не быў у ягоным будане! Ведаць яго не ведаю!
— Аддай мне мае рэчы, махляр!
— Гэта ты махляр!
Доўга слухалі сяляне іх спрэчку і ніяк не маглі вырашыць, хто з іх гаворыць праўду.
І раптам махляр усклікнуў:
— Зараз усе ўбачаць, што ты жулік! Калі гэта твой парасон, тады скажы, колькі ў ім спіц?!
— Не ведаю я, колькі ў ім спіц! — паціснуў плячамі вартаўнік. — Ды і навошта мне гэта ведаць?
— Ага, не ведаеш, таму што ты гэты парасон і ў руках ніколі не трымаў! — усклікнуў махляр. - А вось я ведаю: у ім роўна дваццаць спіц. Праверце, шаноўныя, ці праўду я кажу.
Пералічылі сяляне, і сапраўды — дваццаць спіц. Ні на адну больш, ні на адну менш.
А махляр далей пытае:
— А якія ў тваёй коўдры асаблівыя прыкметы?
— Ды ніякіх у яе прыкмет няма! — адказвае вартаўнік. — Коўдра як коўдра — і толькі!
— А скажы, што ў ёй зашыта? — не адстае махляр.
— Нічога ў ёй не зашыта! — у другі раз паціснуў плячыма вартаўнік.
— Ну, вось ты зноў папаўся! — усклікнуў задаволены махляр. - Цяпер ужо ўсе скажуць, што коўдра не твая.
І махляр паказаў сялянам зашытую ў край коўдры манету.
Раззлаваліся сяляне на вартаўніка, ледзь не пабілі яго. А вартаўніку і сказаць няма чаго. Зусім як у прыказцы: «І рот ёсць, ды нічога не вымавіш»…
Раптам з натоўпу выйшаў паважаны сівабароды селянін:
— Падыдзіце да мяне абодва!
Махляр і вартаўнік наблізіліся да яго.
— А ну, пакажы мне сваю коўдру, — загадаў ён сляпому.
Махляр закаціў вочы ўгору і пачаў мацаць вакол сябе рукамі.
— Небарака, ён зусім нічога не бачыць! — сказала адна жанчына.
— Толькі злы тыгр можа пакрыўдзіць такога безабароннага! — усклікнула другая.
Нарэшце махляр падаў дзеду коўдру.
З усіх бакоў разгледзеў яе шаноўны стары. Коўдра была вельмі прыгожая, таму што на ёй былі вышыты драконы, кветкі і птушкі.
— Якая ж гэта коўдра? — сказаў раптам дзед. — Гэта старая шэрая ануча, а не коўдра!
З гэтымі словамі ён кінуў коўдру на зямлю і пачаў выціраць аб яе ногі.
Тут махляр, забыўшы, што ён прыкінуўся сляпым, кінуўся да дзеда і залямантаваў:
— Што ты мелеш? Якая гэта ануча! Хіба ты не бачыш на коўдры двух жоўтых драконаў, тры блакітныя лілеі і чатырох ружовых папугаяў?
Дзеду толькі гэта і трэба было.
— Хе! Ды ты бачыш лепей за нас усіх! — усклікнуў ён. — А ну, сябры, пачастуйце гэтага махляра!
Тут сяляне схапілі падманшчыка і так адлупцавалі яго, што ён ніколі ў жыцці больш не падыходзіў нават блізка да гэтай вёскі.
Пераклад Міхася Пазнякова.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».