...Адправіўшы сына ў паліклініку, маці не дужа хвалявалася: не маленькі, студэнт — разбярэцца.
Хто ж думаў, што праз гадзіну хлопец пазвоніць: скажа, што яго кладуць у бальніцу — з падазрэннем на запаленне.
А ў яе — нарада на працы, не вырвешся...
Сыну сказала, каб трымаў яе ў курсе: каб з бальніцы адразу ж званіў альбо (калі яна недасяжнай будзе) скідваў інфармацыю.
Чакала, як на іголках сядзела: анічога не чула, аж пакуль на экране мабільнага не з'явіўся нумар бальніцы і нават паведамленне, што ў палаце пяць чалавек і ўсе... бухаюць.
Тут жа сарвалася з працы, на машыне панеслася глядзець, што там робіцца, ратаваць дзіця...
Хоць патрэбы ў гэтым і не было, бо, як высветлілася, пяцёрка мужчын у сынавай палаце не бухАлі, як падумала маці, а бУхалі (у сэнсе — гучна кашлялі).
З вуліцы Казлова да сталічнага ЦУМа найхутчэй даехаць трамваем. Альбо прайсці, калі маеш час, — праз ціхія двары, праз старыя ваенныя могілкі, праз пагорак, дзе знайшлі свой спачын Купала і Колас.
Вялікія постаці і такія ж помнікі. Жывыя кветкі ля іх...
У знаёмых сужэнцаў мара была — дажыць да пенсіі і тады ўжо ўдосталь начытацца.
Пачыналі з класікі: з таго, што наноў адкрылі «Новую зямлю», «Курган», «Бандароўну». А потым не стрымаліся — з кветкамі, з паклонамі пайшлі да аўтараў...
Як выглядае, не толькі яны?
Томачка сваю кватэру сейфам заве, бо там нізкія столі, жалезныя дзверы і тры замкі (абкрадалі ўжо)... Ды і плошчы — як добрай бабе сесці: маленькая вітальня, гэткая ж кухня, два пакойчыкі — на трое сямейнікаў...
Тэлевізараў, дарэчы, таксама тры — з раніцы ўключаюцца і...
Неяк увечары пазваніла, папыталася, што чуваць?
— Ды, як быццам, нічога... Ну каб такога, — прызналася гаспадыня. Потым, падобна, прыслухалася, бо дадала: — Страляюць... З усіх бакоў.
...І ахвота ж слухаць!
Некалі, напрыканцы таго стагоддзя — на пачатку гэтага, з рук у рукі перадаваўся спіс выразаў, з-за якіх маглі «замесці» ў Навінкі. Сярод іх — «Уткні мне зарадку», «Пакладзіце грошай на трубу», «Давай падорым яму хатні кінатэатр», «Памяняйце расійскія рублі на беларускія», «Скіньце фоткі на мыла»...
Жанчынам, што ў электрычцы сядзяць насупраць, іх, падобна, ужо скінулі — уважліва разглядаюць.
— Слухай, у цябе тут такая куртачка, — зайздросціць адна. — Дзе ўзяла?
— З Вільні прывезла.
— Новая?
— Не, гады два ўжо нашу... Летась — ты можаш уявіць — я нічога сабе не купіла. Хіба штосьці з касметыкі ды калготы.
— Знайшла чым здзівіць! — не разумее яе прыяцелька. — Я і таго не купляла.
Горад. Крама. Тавараў — хоць заваліся, пакупнікоў, можна сказаць, няма: двое ў аддзеле з жаночым адзеннем, але ж разглядаюцца — перабіраюць, на нечым, бывае, спыняюцца.
— Доня, як табе гэта? — цікавіцца старэйшая, прыкладаючы да сябе нешта светленька-шэрае.
— Павесь, — строга загадвае дачка. — Ты ж, як молька, у гэтым будзеш.
Маці разгублена ўсміхаецца («Можа, і сапраўды?), вешае сукенку назад на кранштэйн і адтуль выцягвае новую — крыху ярчэйшую:
— А вось гэта як?
— Сінтэтыка ж, сто пудоў, — каментуе дачка. — Ды і з моды выйшла — яшчэ на фабрыцы. Давай вось гэта паглядзім? Ці гэта?
Раз-пораз яна здымае з кранштэйна рэчы, прыкладвае да збянтэжанай матулі — зблізку паглядзіць, паводдаль стане: ацэньвае, ці пасуе, потым — альбо вешае назад, альбо кладзе на руку.
Ахапак патрохі расце, і ўрэшце яны ідуць на прымерку: доня — рашуча — наперадзе, маці — за ёй... І пакуль, відаць, не вельмі разумеючы, што адбываецца? Калі гэта яны памяняліся месцамі? Яшчэ ўчора, здаецца, усё было наадварот?
«Спісацца» са сваімі аднакласнікамі, аднакурснікамі вельмі проста цяпер. А вось сустрэцца...
Гэтыя ў школу «зляцеліся», нібы ў тым фільме, — дваццаць гадоў пасля. Не дзіва, што асобныя змяніліся, што некаму давялося «знаёміцца» ды чуць «кампліменты».
Самы «тонкі», мусіць, вось гэты:
— Ну ты раскабанела! — сказаў такі ж... раскабанелы дзядзька сваёй суседцы па парце.
Жанчыне мову адняло.
«Дзядзька» не сляпы: ён гэта заўважыў і трохі «паправіўся», дадаў:
— Ну я ж разумею — узрост...
Пасля чаго жанчына зрабіла выснову, што спісвацца са сваім мінулым, магчыма, і варта, а вось сустракацца...
Яна ва ўсякім разе болей не хацела б.
У знаёмай дачка змянілася: пахарашэла, папаўнела.
— Можа, цяжарная? — далікатна пытаем у маці.
— Можа, — з надзеяй усміхаецца тая, зачакаўшыся ўнукаў. І тут жа дадае: — Але ж не замужам. А хлопцы былі — аж два... І не кажа нам, ад каторага.
...Ці не ў гэткіх выпадках — як жартуюць работнікі загсаў — у дзіцяці ў графе «імя па бацьку» хоць ты Нікадзімавіч пішы, бо не ведаюць матулі, ад каго нарадзілі — ад Колі або ад Дзімы?
Жанчына без узросту — гэта пра спадарыню Л., пра Лілечку, бо 50 ёй аніколі не даў бы — асабліва здалёк і ў прыцемку. А насамрэч (неяк днём сутыкнуліся) ёй 67; з гэтага лета ўжо не працуе.
— Я хацела б, — уздыхае жанчына, — і нават магла б, але... Не хочуць мяне...
У Плісецкай некалі пыталіся, ці можна балерыне танцаваць у 70? Яна адказала, што так, вядома ж, — танцаваць можна, а вось глядзець на гэта...
Вечар, вецер, на прыпынку — натоўп: даўно, відаць, не было аўтобуса, і ў той, што прыходзіць, літаральна заносяць... А ўжо там — шчыльна прыціскаюць да парэнчаў, да нейкага Штэпселя, «вымушаюць» слухаць яго размову з Тарапунькам:
— Ты знаеш — яна такая... Ну такая, — даносіцца зверху (рост у хлопца — метры пад два).
— Ну якая?
— Клёвая... Класная... Так і цягне абдымаць яе, цалаваць...
— А грошы траціць не цягне? — пытае Тарапунька.
— Грошы? — над галовамі пасажыраў павісае паўза. — Не, не цягне. Ну хіба крыху... А што?
— А тое, што гэта — не каханне яшчэ. Гэта — так, пустое, гульня гармонаў. А вось калі ёй і зарплату, і аванс, і прэмію аддаў бы...
Аўтобус затармазіў і спыніўся, хлопцы пайшлі на выхад. Мы — паехалі далей. Ужо, так бы мовіць, не самі, не адны: з думкамі пра любімых, пра каханых, пра тых, на каго так хацелася б траціць грошы. Калі яны, канешне, ёсць.
Галіна не першы год замужам — ведае, што рабіць, калі не хапае грошай: альбо шукаць падпрацоўку, альбо меней траціць.
З першым нічога ў яе не выйшла і нават наўрад ці магло, бо малы гарадок...
Прыйшлося задумацца наконт другога. Прыкінула, у прыватнасці, што для шалёнага сабакі тры кіламетры не круг. Значыць, можна не купляць праязны: на работу і назад хадзіць пехатой; гэта ж на карысць...
Для здароўя — напэўна, а вось для ботаў...
Парваліся. Без пары... Сэканоміла, выходзіць, капейкі...
У Вадзіма (яму за шэсцьдзясят) крутая «тачка»: магутны рухавік, поўны прывад, каробка-аўтамат...
Днямі яе даішнік спыніў: зблізку, на пустой вясковай дарозе, уважліва агледзеў, праверыў дакументы, спытаў дзеля чагосьці:
— У Мінску жывяце?
— Так.
— А тут што — дача ў вас?
— Тут — дом — у вёсцы...
— Што ж, — цяжанька ўздыхнуўшы і прыклаўшы пальцы да скроні, прамовіў дзяцюк, — шчасліва дабрацца!
На тым яны і рассталіся: даішнік паехаў у свой бок, Вадзім — у свой, але ж абодва — з зайздрасцю.
Першы (да бабкі не хадзі) думаў, што хутчэй за ўсё ён аніколі ў жыцці не займее такую машыну, кватэру ў сталіцы і дом у прыгарадзе... Другі — дакладна ведаў, што аніколі не будзе вось такім — дужым, маладым і... поўным жаданняў.
Дрэвы, як людзі: у кожнага, мусіць, свой лёс. Гэта, напрыклад, некалі зламалі — ці не пад самы корань? Але ж ён здаровы быў і не здаўся, не згінуў — выкінуў штук з дзесяць атожылкаў і шугануў у рост — кустам.
Цяпер ён высокі (метры пад тры), цяпер ён шырокі, а ўжо зацвіўшы...
Хутчэй бы ўбачыць, хутчэй бы «сфоткаць» і напісаць, што вясна, што (ура!) на плошчы зноў зацвітае куст... каштана.
Нехта прычытае і, вядома, не паверыць: скажа, што так не бывае, бо каштан — гэта ж дрэва?
Ну, сапраўды — дрэва.
А бывае — і куст.
Валянціна ДОЎНАР
А разам з імі навучанне, сацпакет і нават жыллё.
Беларусь — адзін з сусветных лідараў у галіне здабычы і глыбокай перапрацоўкі торфу.
«Мы зацікаўлены, каб да нас прыязджалі».
