Сёння прыдарожная сетка развіваецца згодна з Указам «Аб мерах па развіцці прыдарожнага сэрвісу» ад 2008 года, а таксама адпаведна генеральнай схеме развіцця на рэспубліканскіх аўтамабільных дарогах. З моманту падпісання ўказа прайшло ўжо дзевяць гадоў. І побач з абласнымі цэнтрамі прыдарожны сэрвіс цяпер развіты на высокім узроўні. Аднак як ідуць справы ў раёнах, далёкіх ад буйных гарадоў? Наш карэспандэнт паспрабаваў высветліць гэта на прыкладзе трасы М1, вядомай у народзе як «Алімпійка».
Сакрэт фірмы
Баранавіцкі раён знаходзіцца практычна пасярэдзіне паміж беларускай сталіцай і Брэстам. Участак трасы М1 тут складае 71 кіламетр. Усяго на ім размяшчаецца 8 аб'ектаў грамадскага харчавання — прыкладна адна ўстанова на кожныя 9 кіламетраў. Кіраўнік аддзела эканомікі Баранавіцкага раённага выканаўчага камітэта Алена БЯГЕЗА лічыць, што сітуацыя з прыдарожным сэрвісам у рэгіёне стабільная, і кіроўцы на працягу гэтага адрэзку маюць дастатковую колькасць кафэ.
«Яшчэ ў 2007 годзе мы праехалі па трасе і вызначылі месцы, дзе неабходна пабудаваць пункты харчавання, запраўкі. І на сённяшні дзень усе выдзеленыя тады пляцоўкі выкарыстоўваюцца па прызначэнні — гэта значыць, аб'екты на іх пабудаваны і функцыянуюць. Сёння ў нас ёсць толькі адна свабодная пляцоўка, якая знаходзіцца каля зубра (скульптура недалёка ад вёскі Петкавічы), і мы прапануем яе інвестару. Пакуль на яе няма пакупніка, аднак калі ўзнікне зацікаўленасць, то гэтую зямлю можна будзе атрымаць без аўкцыёну. Патэнцыяльнаму інвестару мы растлумачым усе магчымыя льготы і дапаможам выбраць найлепшы варыянт для рэалізацыі бізнесу».
На думку Алены Бягезы, паспяховасць работы прыдарожнай сеткі раёна звязана з блізкім размяшчэннем ад Баранавіч. «Мала таго, што аб'екты выкарыстоўваюцца як прыдарожны сэрвіс, таксама яны запатрабаваныя ў выхадныя і гараджанамі. У нас сапраўды прыгожыя пляцоўкі, на якіх можна добра адпачыць». Яшчэ адна прычына поспеху — гэта шматфункцыянальнасць такіх аб'ектаў. Заснавальнікі размяшчаюць іх побач, дзякуючы чаму наведвальнік можа атрымаць самыя розныя паслугі ў адным месцы. «Адзінкавы аб'ект, напрыклад, грамадскага харчавання не дае такой эфектыўнасці. У гэтым і заключаецца сакрэт: менавіта комплекс дапамагае зацікавіць вандроўніка. Каб побач былі СТА і гасцініца, крама і кафэ».
Мала турыстаў, шмат гараджан
Дырэктар прыдарожнай карчмы «Замак зубра» Наталля СЕРГЕЛЬ кажа, што грошы дазваляюць зарабляць буйныя мерапрыемствы, якія заказваюць жыхары Баранавіч, а таксама людзі з навакольных вёсак. Кафэ ратуюць банкеты і вяселлі, на якіх могуць замовіць каля 100 пасадачных месцаў. «Людзі, што праязджаюць міма, не далі б нам вялікай выручкі, — упэўнена Наталля. — Менавіта ўрачыстасці прыносяць асноўны даход». Таму блізкасць да населеных пунктаў сапраўды мае значэнне.
А колькасць падарожнікаў залежыць ад сезона, упэўнена Наталля. «Улетку, вядома, прыязджае значна больш людзей. А ў студзені спыняецца шмат расіян, якія едуць за мяжу. Цяпер бывае дваццаць, бывае трыццаць, а то і пятнаццаць кліентаў у дзень».
Абарот у звычайныя дні, калі ніякіх мерапрыемстваў няма, невялікі. На думку дырэктара карчмы, складана назваць нейкую адну прычыну, чаму выручка так моцна вагаецца. «Па-першае, у сувязі з складаным фінансавым становішчам у краіне пакупніцкая здольнасць падае і ў звычайнай краме, а што гаварыць пра рэстараны? Па-другое, мы знаходзімся ўсё-такі далёка ад горада». Але, нягледзячы на тое, што кафэ змяшчаецца наводшыбе і ўдалечыні ад заправак і крам, нават тут наведвальнікам прапаноўваюцца розныя паслугі. У будынку, напрыклад, месціцца міні-гатэль, у якім перыядычна спыняюцца вандроўнікі.
У адрозненне ад папярэдняга месца, побач з якім няма іншых прыдарожных пунктаў, насупраць кафэ «Стары сябар» ёсць яшчэ адно, а таксама аўтасэрвіс і магазін. «Вядома, тое, што мы размяшчаемся як бы ў комплексе, дапамагае прыцягнуць кліентаў, — кажа дырэктар «Старога сябра» Наталля ЛАТЫШАВА. — Таксама ў нас размяшчаецца турыстычна-інфармацыйны цэнтр, у якім можна набыць буклеты з інфармацыяй аб рэгіёне. Гэта прываблівае падарожнікаў». Акрамя таго, для прыцягнення кліентаў у кафэ актыўна выкарыстоўваюць прыемныя дробязі накшталт бясплатнага інтэрнэту.
«Найбольш прыбытковыя дні для нас — панядзелак, пятніца і субота», — адзначыла Наталля Латышава. На яе думку, найбольшая праблема прыдарожнага сэрвісу сёння — гэта малая колькасць кліентаў з ліку кіроўцаў і падарожнікаў, хоць траса М1 з'яўляецца дастаткова загружанай. Таму Наталля згодная з тым, што без банкетаў прыдарожным кафэ прыйшлося б вельмі цяжка. «Выключна ў якасці прыдарожнага сэрвісу зарабляць практычна немагчыма. Ратуе лета, бо ў нас у гэты час адкрываецца тэраса».
Уражанні падарожнікаў
А як ацэньваюць узровень прыдарожнага сэрвісу яго спажыўцы? Студэнтка Ганна ЯНКОВІЧ рэгулярна ездзіць з Мінска ў Пінск. Кіроўцы аўтобусаў пастаянна робяць санітарныя прыпынкі ў Баранавіцкім раёне. «Звычайна мы спыняемся побач з запраўкай за некалькі кіламетраў ад горада. Там жа ёсць кафэ-бар, у якім можна купіць усё неабходнае для дарогі, — ежу і сродкі гігіены». Прыпынкі недалёка ад Баранавіч робяцца таму, што горад знаходзіцца на паўдарозе ад Мінска.
На думку Ганны, мінусы прыдарожнага сэрвісу ў Баранавіцкім раёне сёння адсутнічаюць. «Мне камфортна ездзіць па гэтым маршруце. Хацелася б хіба пабольш крам уздоўж трасы, бо цэны ў кавярнях усё ж вышэйшыя, ды і асартымент меншы».
У цэлым узроўнем прыдарожнага сэрвісу на гэтым участку трасы задаволены і дальнабойшчыкі, аднак іх таксама турбуюць цэны. «Колькасць кафэ ўздоўж трасы М1 не выклікае пытанняў, — падкрэслівае дырэктар кампаніі-грузаперавозчыка «Гранд-Алвад» Аляксандр ГУЗАРЭВІЧ. — Але праблема ў тым, што для беларускіх дальнабойшчыкаў яны дарагія. Можа, для кіроўцаў-замежнікаў ці турыстаў цэны прымальныя».
Па словах Аляксандра, дальнабойшчыкі часцей спыняюцца на запраўках, дзе сёння таксама можна перакусіць і выпіць кавы. «Людзі жадаюць хутка заправіцца, падсілкавацца чым-небудзь — і паехаць далей. І цэны там больш даступныя», — кажа ён.
Сёння прыдарожны сэрвіс найбольш развіты каля адносна вялікіх гарадоў. Затое, напрыклад, у Стаўбцоўскім раёне, які знаходзіцца следам за Баранавіцкім у мінскім напрамку, уздоўж трасы практычна не засталося кафэ, якія працуюць. У мясцовым выканаўчым камітэце адказалі, што амаль усе прыдарожныя ўстановы, дзе можна было паесці, больш не функцыянуюць або «знаходзяцца на пераафармленні». Гэта значыць, што на ўчастку ў 38 кіламетраў кіроўцам няма дзе падсілкавацца, акрамя як на заправачных станцыях. Для параўнання: у Баранавічах жыве амаль 180 тысяч чалавек — гэта ў дзесяць разоў больш, чым насельніцтва Стоўбцаў. Выходзіць, што менавіта колькасць жыхароў найбліжэйшага горада, а не загружанасць трасы, вызначае прыбытковасць прыдарожнага кафэ.
Вось такі парадокс: установы адкрываліся для падарожнікаў, але рэальна трымаюцца за кошт гараджан. Кафэ працуюць, аднак без буйных мерапрыемстваў яны наўрад ці былі б рэнтабельнымі. Дый банкетаў не было б зусім, калі б пункты харчавання знаходзіліся далёка ад Баранавіч. А сапраўдны наплыў «падарожных кліентаў» бывае толькі летам.
Становішча звычайных кафэ ўскладняюць запраўкі, на якіх перакусіць можна танней. А менавіта на цэны ў першую чаргу звяртаюць увагу і кіроўцы, і пасажыры. Каб выйграваць канкурэнтную барацьбу, прыдарожным кафэ неабходна памяншаць кошт. Аднак ці гатовы ўласнікі пайсці на зніжэнне прыбыткаў? І ці застануцца іх установы пасля гэтага рэнтабельнымі? Што да заправак, то для іх грамадскае харчаванне — пабочны від дзейнасці, без якога яны ўсё адно мелі б грошы. Але ў любым выпадку неабходна прымаць нейкія захады, бо прыклад Стаўбцоўскага раёна паказвае, што цэлыя ўчасткі магістралі могуць застацца без аб'ектаў грамадскага харчавання наогул.
Уладзіслаў ЛУКАШЭВІЧ
Фота Анатоля КЛЕШЧУКА
Мерапрыемства праводзіцца на добраахвотнай аснове.
Не выявіць ні секунды абыякавасці.
