Вы тут

Валянціна Казак. Вершы


Казак Валянціна Спірыдонаўна нарадзілася 1 ліпеня 1946 года ў вёсцы Новыя Бездарычы Абухаўскага раёна Кіеўскай вобласці. Вучылася і працавала журналістам у Кіраваградзе, Вінніцы і Кіеве. З 1968 г. член Нацыянальнага саюза журналістаў Украіны, з 1979 — Нацыянальнага саюза пісьменнікаў Украіны.

Аўтар зборнікаў паэзіі «Сурми серця» (1975), «Чистi росі» (1981), «Поклик літа» (1988), «Гарячі Барви» (1988), «За Україну молюсь» (2011), «Чорно-біла доля» (2012) і іншых, кніг для дзяцей, фальклорных выданняў. Творы былі перакладзеныя на рускую, беларускую, нямецкую, кабардзінскую, балкарскую, малдоўскую і іншыя мовы.

Лаўрэат шматлікіх узнагарод, у тым ліку прэміі імя Міколы Трублаіні (1977), Сцяпана Руданскага (1996), фестывалю сытыры «Київ-92» (1992).

 

 

Чарнобыля бура

 

Чорна-белая доля

трэнас-паэма

 

Чорна-белая доля, чорна-белая…

Чарнобылем доля пабегла,

Бегла, бегла, не спытала:

«А на каго ж маці засталася?»

 

Чарнакрылая доля, чарнакрылая,

Чарнобылем глебу накрыла,

Накрывала глебу, не спытала:

«А на каго ж любая засталася?»

 

Вярталася, вярталася, доля, дадому,

Не кажы ты праўды нікому!

Чаму лясы нашыя пашарэлі?

Чаму дзеці нашыя памарнелі?

 

Чорна-белая доля, чорна-белая…

Чарнобылем доля пабегла.

Бегла гаротніца, не спытала

«А на каго ж Украіна засталася?»

 

 

З горам напалову цячэ вада

 

1.

З чорнага пекла Чарнобыля,

Змяінага чорнага горла

Праклёнам, журбою тут коціцца

Клубок векавечнага гора.

 

То страты горш за ардынскія,

Помста, праклёны і кара.

За знявагі слёз мацярынскіх

Каменнем злятаюць Ікары.

 

2.

Жываносныя воды Прыпяці!

Ачысціце нас, наталіце,

Дняпро шматпакутны, выжыві!

Слязьмі спорнымі рэкі атручаны,

Па Украіне цякуць.

 

Бяда сама не прыходзіць: з бядою

Белакроўнае племя калін.

Чым тыя раны загоіць

Мая Украіна,

Каб мудрым быў сын?!

 

«Я “не плачу, а выю сувора…1

Над пажарамі славянскіх перлін.

У Прыпяці пад Гетмана дубраваю

Я не буду адзін…»

 

1 Радок з Т. Шаўчэнкі.

 

 

***

Вязуць нас у «зону», мама!

(З ліста салдата-ліквідатара аварыі на ЧАЭС)

 

У лесе Тоўстым, у лесе,

Дзе людзі мелі мажлівасць хавацца,

Цяпер бегаюць звяры аблыселыя

Плутоніевымі сцежкамі —

Мама, нам тут не схавацца!

 

 

* * *

А лён цвіце сіні-сіні,

А маці чакае дадому сына.

В. Юхімовіч

 

Лён уночы

Расквітнеў.

— Дзе ж мае сыны? —

вецер спытаў.

Сінім квітнее

Лёну рака.

Прыпяць цячэ —

З журбою яна.

Пчолы гудуць,

Хлопцы мае

Ідуць на рэактар —

Прыпяць цячэ.

 

 

Ой у лузе, у даліне

 

На каліну вецер вее —

каліна не спее.

(З народнай песні)

 

Ой у лузе, у даліне

Квітнее каліна.

Выраджала у Чарнобыль

Маці рана сына.

 

А ўжо ж тая калінанька

На марозе грае,

Чагось доўга сын вайсковы

Назад не вяртае…

 

А ўжо ж тую калінаньку

Паклявалі зграі. 

А калінавыя зернейкі

Каменне прабіваюць…

 

 

Мацяркам

 

Маёй сівізны свет палыну,

Тваёй сівізны чорны палын.

І не забудуць, і не пакінуць

Думкі месца, дзе загінуў сын.

За Зямлю загінуў.

З-за чужых правінаў.

І не даруе, і не пакіне

Зямля гэтая — мая Украіна.

 

 

Сумныя рэаліі

 

Сцябецца Саламянка і Падол,

Ужо слэнгам ботае Кіеў.

Курсы грыўняў вышэй крыжоў.

«Долар, еўра, кошты-павеі…»

 

 

* * *

 

Паўз вейкі сонца не льецца — сніцца Чарнобыль,

                    сістэма пералівання крыві.

Чарнобылезалежныя мы

                   ад любові,

Болем абменьваемся,

                       болем як промнем.

А нам шэпчуць:

                      «Ужо вы здаровыя!»

 

 

* * *

Вяртайся, зямелька, са скрухі,

Ты, палескі атручаны край,

З-пад падману чужынскае мукі

Павярніся і зёлкай хутчэй прарастай!

Хоць палыном, дзе раней было жыта,

Дзе каліна расла, цяпер саркафаг!

Катастрофы сустветнай сталіца,

Чарнабровы Чарнобыль ў дымах!

Мы на гэтай зямлі тут спрадвеку,

І ніколі нас не забіць.

Жыта памяці ўзыдзе зялёным,

А душа тое ведае і прамаўчыць.

 

 

Плач па чарнобыльцах

 

Ты не вер ім, мама,

Што я паміраю,

Ты не вер, каханая,

Я ж так мала жыў —

 

Стану ветрам шалёным,

Зялёным клёнам у гаі,

Стану небам высокім —

У ззянні зламаных крылаў.

 

Тое жах ці адвага? —

А я не знаю —

Нас было там багата —

Маладыя ў гаі.

 

Стануць ветрам шалёным,

Зялёным клёнам у гаі,

Стануць небам высокім —

У ззянні зламаных крылаў.

 

— Што за вецер шалёны? —

Дачка запытала.

— Што за клён той зялёны? —

Жонка спытае.

Толькі маці заплача,

Украіна спявае:

«Іх Чарнобыля бура

Атруціла. Журба.»

 

Пераклад з украінскай Адама ШОСТАКА.

Выбар рэдакцыі

Грамадства

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Час клопату садаводаў: на якія сарты пладовых і ягадных культур варта звярнуць увагу?

Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.

Культура

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Чым сёлета будзе здзіўляць наведвальнікаў «Славянскі базар у Віцебску»?

Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».