Майстар пякучага слова

Кандрат Крапіва (Кандрат Кандратавіч Атраховіч) (1896—1991) — знакавая постаць у гісторыі беларускай сатыры і гумару, якая нязменна застаецца і сімвалам «Вожыка»: унёсак таленавітага творцы ў развіццё калючага выдання наўрад ці можна ацаніць. У 1943—1945 гадах Кандрат Кандратавіч рэдагаваў сатырычную газету-плакат «Раздавім фашысцкую гадзіну», а ў пасляваенныя часы часопіс «Вожык».

Літаратурную славу пісьменніку прынеслі байкі, сатырычныя і гумарыстычныя вершы і фельетоны. Плённа працаваў ён і ў камедыйным жанры драматургіі. Ягоныя п’есы «Хто смяецца апошнім» (1939), «Мілы чалавек» (1945) і «Брама неўміручасці» (1973) шырокавядомыя не толькі ў нашай краіне, але і далёка за яе межамі. Кандрат Крапіва — аўтар больш чым 20 кніг сатыры і гумару.

Чалавек з глыбокай і багатай натурай, Крапіва знешне выглядаў суровым, маўклівым і нават пахмурным, але насамрэч валодаў сакрэтам і ўмеў рассмяшыць іншых. Нават у самых складаных сітуацыях ён не губляў пачуцця гумару.

Трапнае слова слыннага творцы пякло і яшчэ доўга будзе пячы падхалімаў, здраднікаў, ашуканцаў, двурушнікаў і іншых прайдзісветаў.

Адзначаючы 120-гадовы юбілей з дня нараджэння Кандрата Кандратавіча, згадаем адну з ягоных баек, у якой фігуруе наш калючы прататып.

Кандрат Крапіва

Дзіця, Вожык і Змяя

Байка

Выходным днём у саснячку

Жанчына з дзіцянём гуляла,

Лягла пад сонца, задрамала,

А небяспека напаткала

Яе маленькую дачку.

3 узгорка ўніз вядзе сцяжынка, —

Ідзе па ёй мая Дзяўчынка

Ды ловіць матылькі.

А гэтым часам пры сасонцы

Гадзюка грэецца на сонцы, —

Блішчыць на ёй узор лускі.

Дзяўчынка рада: «Цаца! Цаца!»

I хоча ўжо рукой хапіць,

А «цаца» пачала звівацца,

Лісліва, ціхенька сіпіць:

— Хачу, дзіця, з табой

пасябравацца:

Цябе я ласкава, пяшчотна абаўю,

Пазнаеш ты любоў маю.

Аж раптам тут ля самых ножак

Зафыркаў злосна Вожык

I кінуўся адважна на Змяю.

Змяя ўзвілася бліскавіцай,

Зубамі хоча ўпіцца,

Мільгае промнямі лускі,

А ён, узброены ігліцай,

Зубоў змяіных не баіцца

I рве Гадзюку на кускі.

Дзяўчынка сціснула ад гневу

кулачкі,

Крычыць на Вожыка:

— Пачвара, недарэка!

Ты цацу сапсаваў маю!

За гэта я цябе наб’ю.

Ты — бека!

— Дзіця, — адказвае ёй Вожык, —

Хоць бека я, калючы, непрыгожы,

Але ж я знішчыў смерць тваю.

Як падрасцеш, ацэніш ты паслугу

I мне падзякуеш, як другу.

Дзіця дзіцём — і розум у яго такі.

Я не дзяцей тут меў на мэце,

А ёсць яшчэ дарослыя дзядзькі

На свеце,

Што і змяю гатовы прытуліць,

Якая іх умее пахваліць.

Такім мілей ліслівы гад паўзучы,

Чым верны друг, хоць і калючы.

1950 г.