Закахаліся — ажаніліся — з'ехаліся. Так мусіць выглядаць традыцыйная схема адносін. Прынамсі, такі варыянт выклікае менш пытанняў у навакольных і быццам бы гарантуе пары шчаслівае сумеснае жыццё. Стасункі ж тых, хто выбірае грамадзянскі шлюб, ставяць пад сумненне. Асабліва любяць папужаць жанчын: калі што, застанешся ні з чым! Гэта ў тэорыі, якую прапануюць нам форумы і сваякі. А на самай справе? Пра адказнасць у грамадзянскім шлюбе, веру ў сілу пячаткі ЗАГСа і каханне, мацнейшае за побыт, мы пагаварылі з сямейным псіхолагам Паўлам ЗЫГМАНТОВІЧАМ.
— Сітуацыя, калі пара з'язджаецца, але не афармляе свае адносіны афіцыйна, звычайна больш апасенняў выклікае ў бацькоў. Яны думаюць, што гэта ўсё несур'ёзна.
— Любое сумеснае пражыванне з вядзеннем агульнай гаспадаркі (калі ў людзей адзін халадзільнік і больш-менш агульны бюджэт) — гэта ўжо шлюб. Зарэгістраваны ён у ЗАГСе ці не — няважна. Людзям жа старэйшага пакалення такое сумеснае пражыванне проста нязвыклае. Сужыццё шырока стала развівацца апошнія гадоў 15-20.
Статыстыка паказвае, што часцяком няма ніякіх сур'ёзных намераў і ў тых, хто ідзе ў ЗАГС. У сэнсе, што 50 працэнтаў шлюбаў распадаюцца, а пік разводаў прыпадае на першыя чатыры гады. Так што калі штамп у пашпарце і мае нейкі ўплыў, то не надта моцны.
— Часта сужыццё называюць «рэпетыцыяй шлюбу». Маўляў, паглядзім, што будзе ў быце. А як жа каханне? Яно ж павінна быць мацнейшым за побытавыя цяжкасці.
— Калі людзі прыкладаюць сур'ёзныя намаганні, каб жыць у гармоніі, яны пераадолеюць побыт. А калі чакаюць, што прыйдзе нейкае каханне і штосьці з імі зробіць, нічога не атрымаецца. Гэты погляд наіўны, бо мы займаем пасіўную пазіцыю і пачынаем разлічваць, што ўсё само зладзіцца. Як калі б чалавек хацеў пахудзець, і нічога для гэтага не рабіў. Каханне — гэта вогнішча. Вогнішча само не тухне, у яго проста перастаюць падкідваць дровы. А некаторыя думаюць, што каханне падобна да яхты, дзе ёсць матор, каманда, і дастаткова толькі сесці ў яе. Але так не адбываецца — гэта вёсельная лодка, у якой трэба грэбці.
— На жаночых форумах любяць скардзіцца, што сужыццё «без пячаткі» выгадна толькі мужчыне. Бо ён атрымлівае і палюбоўніцу, і хатнюю прыслужніцу адначасова.
— А ці праўда, што, калі ён з вамі ажэніцца, сітуацыя зменіцца радыкальна? Жанчына звычайна думае: калі штосьці здарыцца, ён мяне кіне. І вызначае для сябе, што ў афіцыйным шлюбе такога не будзе. Але статыстыка кажа пра зваротнае. Напрыклад, калі ў жанчыны нараджаецца дзіця з інваліднасцю, яна ў большасці выпадкаў застаецца адна. Дзяўчаты затуманьваюць сабе галаву ілюзіямі. І потым, выходзячы замуж, бачаць, што нічога не змянілася, і расчароўваюцца. Ініцыятарамі разводаў, як правіла, становяцца жанчыны.
Штамп у пашпарце падобны да магічнага рытуалу. Але няма чароўнай магіі. Ёсць праца, высілкі, розум. Людзі хочуць нейкіх гарантый, што ўсё будзе добра. А такіх гарантый няма.
— Большасць жанчын, што жывуць у грамадзянскіх шлюбах, лічаць сябе жонкамі. Мужчыны наадварот: пакідаюць за сабой статус халасцяка. Ці не вядзе гэта да напружанасці ў адносінах?
— Тут, на мой погляд, жаночая пазіцыя бліжэй да рэальнасці. Як я ўжо казаў, любое сумеснае пражыванне — гэта шлюб. Таму будзь ласкавы, называй выбранніцу жонкай. Канфлікты магчымыя, але іх можна лёгка згладзіць. Самы просты спосаб — набыць пярсцёнкі (нават не ставячы штамп у пашпарце). Гэта паказчык статусу. Навошта напружваць сябе і тую жанчыну, з якой жывеш, перспектывай разысціся? Пачаўшы жыць з іншым чалавекам, мы абавязаны неяк увязваць свае паводзіны з ім. У інтэрнаце чалавек жа не будзе слухаць гучную музыку ў тры гадзіны ночы? Людзі, калі ў шлюб уступаюць, часта гэтага не разумеюць. Асабліва мужчыны. «І што, я не магу цяпер фліртаваць у паведамленнях з іншымі жанчынамі?» Калі ты ведаеш, што робіш гэтым балюча, знайдзі ў сабе сілы так не рабіць. Любоўныя стасункі маюць на ўвазе пэўнае самаабмежаванне. Без адчування, што я прыношу ахвяру.
— Якія мінусы ў незарэгістраванага саюза?
— Аб'ектыўны мінус адзін — недастатковая юрыдычная абароненасць. І гэта адна з прычын, чаму я выступаю за афіцыйныя шлюбы. Хаця і ў іх абароненасць спецыфічная. З кім пасля разводу застаюцца дзеці? Часцей з маці. Ці заўсёды гэта справядліва? Не. У студэнцтве падпрацоўваў вартаўніком у дзіцячым садку. Там дзейнічала кругласутачная група: малых «здавалі» на 3-5 дзён. І была адна разведзеная жанчына, якая магла не забраць дзіця ў пятніцу. Тады тэлефанавалі бацьку, і ён заўсёды прыязджаў. У мяне пытанне: чаму пры ўсім гэтым дзіця пакінулі маці? Тата ў дадзенай сітуацыі аказаўся неабароненым. Таму казаць, што ў афіцыйным шлюбе (ці пасля яго) усё гладка, не прыходзіцца. Усе астатнія мінусы суб'ектыўныя.
— Ці можна вызначыць пэўны тэрмін, пасля якога сужыццё дакладна не перарасце ў афіцыйна аформлены шлюб?
— Не. Былі спробы даказаць, што нейкі перыяд ёсць, але безвынікова. Мы можам казаць, што калі за тры гады сужыцця шлюб не адбыўся, то ён хутчэй за ўсё не адбудзецца. Але хутчэй за ўсё не значыць заўсёды.
— А колькі часу варта даць сабе, перш чым бегчы ў ЗАГС, каб упэўніцца, што гэта сапраўды каханне?
— Тут якраз усё проста. Тры гады ад завязвання рамантычных адносін. Чаму так? Першы год-паўгода, як правіла, усё вельмі добра. Ідзе працэс ідэалізацыі партнёра. Усё, што ён робіць, здаецца мілым, колькасць сутычак і недамовак невялікая. На другі і трэці год канфліктаў больш, але яшчэ застаецца інерцыя першага года. Калі мы гэты перыяд пераадолелі, то ў нас вельмі вялікія шанцы (не гарантыя) перажыць і ўсе астатнія. Значыць навучыліся неяк дамаўляцца. Нельга супасці — можна знайсці чалавека, з якім «суналадзішся». А гэта актыўны працэс.
— А што да тых, хто вырашае з'ехацца толькі пасля шлюбу?
— Традыцыйна быў такі шлях, і ў ім ёсць свой шарм. Праблема, па вялікім рахунку, у тым, што людзі не ўмеюць жыць разам. Яны проста не навучаны. Цікава, дарэчы, было б паглядзець статыстыку «інтэрнатных» людзей ці тых, хто рос у вялікіх сем'ях на маленькіх плошчах. Яны вымушаны былі ўжывацца.
Калі б кожную пару, якая падала заяву ў ЗАГС, абавязвалі прайсці курс па сужэнскіх адносінах і здаць залік, я ўпэўнены, што разводаў было б менш.
Людзей злучае не штамп у пашпарце
«А што скажуць суседзі, а што падумаюць сваякі, а што нам адказваць людзям?» Такія пытанні пасыпаліся на нас з цяпер ужо маім мужам з таго самага першага дня, калі мы пасля года сустрэч прынялі рашэнне жыць разам.
Як ні дзіўна, але аргументамі на карысць законнага шлюбу выступалі часам камічныя для мяне прыклады бацькоў. «Вось нажывяце вы разам маёмасць, а ў адзін дзень ён выставіць цябе за дзверы, і ты застанешся ні з чым, таму што ў цябе няма ніякіх правоў» ці «Вось разыдзецеся вы, і як потым будзеце ката дзяліць?»
Усе хацелі доказаў нашага кахання ў выглядзе пярсцёнкаў на безыменных пальцах і статусаў «мужа» і «жонкі». Чамусьці пра іншыя доказы забывалі. Што мой каханы заўсёды цікавіцца, як прайшоў мой дзень і як я сябе адчуваю, заўсёды сустракае пасля вячэрняй трэніроўкі і выручае з кожнай сітуацыі. Што мы смяёмся з адных жартаў, імкнёмся разам развівацца і вельмі сумуем, калі не бачымся суткі. Я стамілася ўсім тлумачыць, што гатую сняданкі і вячэры не таму, што гэта «жаночая доля», а таму, што мне хочацца, каб майму мужчыну было прыемна. А прыбіраю хату — таму што хачу ўтульнасці для нас абодвух. Не, усё гэта, як аказалася, не мела аніякага значэння — патрэбен штамп.
Штамп з'явіўся. Не таму, што на гэтым настаялі бацькі. А таму, што мы «прыйшлі» да гэтага самастойна. І я рада, што мы спачатку ўбачылі адно аднаго ў побыце, павучыліся распараджацца бюджэтам і... выхоўваць ката. Мне даводзілася сустракацца з парамі, якія ажаніліся пасля года, а то і паўгода хаджэнняў «пад ручку». І нярэдка гэта незадаволеныя людзі, якія вечна скардзяцца і крычаць адзін на аднаго. Людзі, якіх злучае толькі звычка і нежаданне штосьці мяняць. Многія з іх кажуць, што выйшлі не за таго (не за тую), вінавацяць чалавека ў сваім зламаным лёсе. Бо сапраўды, шлюб — гэта на ўсё жыццё. А выбар таго, з кім ты хочаш купляць шпалеры ў кватэру, падарожнічаць, выхоўваць дзяцей і, урэшце, састарыцца, не робіцца на падставе адной толькі закаханасці і рамантычных спатканняў. Гэта вельмі сур'ёзны выбар, для якога трэба зведаць чалавека як мага лепш.
Пасля вяселля нашы з мужам адносіны не змяніліся. Ён, як і раней, клапоціцца пра мяне, я — пра яго. Пра штамп у пашпарце мы нярэдка забываем, таму што лічым, што людзей мужам і жонкай аб'яўляюць не рэгістратары ЗАГСа. Нехта звыш злучае два лёсы, прычым так, што людзі без урачыстых цырымоній ведаюць, што разам яны ў горы і ў радасці, у хваробе і здароўі... і нават смерць не разлучыць іх.
Юлія КУЛІК, г. Ашмяны
"Свабодныя адносіны" выдумалі мужчыны...
Нядаўна патэлефанавала сваім прыяцелям, каб павіншаваць галаву сям'і з юбілеем. Адазвалася яго жонка, з якой мы на доўгі час «згубіліся». Вядома ж, цікава было даведацца, як жыццё, як справы ў дзяцей, чым займаюцца ўнукі. Усё быццам добра, адказвае. І муж яшчэ працуе, і дачка на высокай пасадзе, дзе яе паважаюць і цэняць, і ўнучка ў Маскве вучыцца ў прэстыжным інстытуце, распрацоўвае цікавую тэму для абароны навуковай дысертацыі... Толькі адно трывожыць: сышлася Воля з маскоўскім хлопцам, сваім сакурснікам, жывуць у яго кватэры ўжо паўтара года, але... не распісваюцца. Сказаць, што маёй прыяцельцы гэта не падабаецца — не сказаць нічога. Яна ў паніцы. І хто б ёй што ні гаварыў, якія б ні прыводзіў прыклады — маўляў, многія так жывуць, і ўсё добра — яна гэтага не прымае.
З сумам слухаю размовы пра «свабоднае каханне». Што б там ні казалі, а з'ява гэта аптымізму не надае, бо выгадная яна толькі мужчынам. Нават калі жанчына запэўнівае, што яе задавальняюць такія адносіны — хутчэй крывіць душой. Бо для нас, жанчын, важней за ўсё стабільнасць. Але каб утрымаць каханага побач, многія гатовы згадзіцца і на сумеснае пражыванне без якіх-небудзь абавязацельстваў з боку мужчыны. А гэта і ёсць грамадзянскі шлюб.
Насамрэч, мужчыны схіляюць да гэтага жанчын толькі таму, што не хочуць несці ніякай адказнасці. Той, хто ўступае ў законны шлюб, разумее: сям'я — не гульня ў каханне. Гэта дзеці, неабходнасць зарабляць грошы і забяспечваць блізкіх. Але сённяшнія маладыя людзі якраз да адказнасці не гатовы, у большасці сваёй яны інфантыльныя і не саромеюцца гэтага.
Ведаю шмат пар, якія разбягаліся, як толькі мужчына даведваўся, што яго грамадзянская жонка збіраецца стаць маці. Прычына банальная: не гатовы.
Напрошваецца пытанне: а да чаго гатовы? Да бесклапотнага жыцця, сустрэч з сябрамі ў кавярнях за кухлем піва? Да паездак на адпачынак у цёплыя краіны за бацькоўскія грошы?
На мой погляд, грамадзянскі шлюб — параджэнне сексуальнай рэвалюцыі, якая грымнула дзякуючы ў тым ліку тэлебачанню, якое прапаведуе гэта самае «свабоднае каханне». Само словазлучэнне абсурднае: калі кахаеш, дык ужо не свабодны. Таму што клапоцішся пра любімага чалавека, ахвяруючы нейкімі асабістымі інтарэсамі дзеля яго шчасця. Няма гэтага — няма і кахання.
Не ведаю ніводнай пары, якая была б шчаслівая ў «свабодным шлюбе». Ды і псіхолагі сцвярджаюць, што сужыцелі сварацца часцей, чым тыя, хто ўзаконіў свае адносіны. Прычын шмат. Адна з іх у тым, што насамрэч жанчына не можа быць задаволена такім няпэўным статусам. У выніку яна часта правакуе канфлікт без падставы.
На сужыццё людзей штурхае часцей за ўсё разбэшчанасць. Канешне, сабе яны ў гэтым не прызнаюцца, але староннім бачна. Ні да чаго добрага грамадзянскі шлюб прывесці не можа. На маіх вачах мая блізкая сяброўка прайшла праз такое «суіснаванне». Страціла чатыры гады жыцця з грамадзянскім мужам. А потым выйшла замуж за чалавека, з якім ніякага сексу да афіцыйнай рэгістрацыі не было (так яны абодва вырашылі). І жывуць разам ужо пятнаццаць гадоў, гадуюць дачку.
Таццяна КУЗЬМІЧ, г. Віцебск
Выбар саджанца для садавода — той момант, значнасць якога складана пераацаніць.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».