Тэракты і іх наступствы

Выбух пасажырскага самалёта з Расіі над Сінайскім паўвостравам і серыя тэрактаў у Парыжы не маглі не стаць трывожным сігналам для сусветнай супольнасці аб росце патэнцыялу тэрарызму. Не будзем таксама забывацца, што на працягу апошніх тыдняў адбыліся сур'ёзныя тэракты ў Ліване, Егіпце, Турцыі і Іраку, якія не прыцягнулі вялікай увагі сусветнай прэсы толькі таму, што да тэрактаў у гэтых краінах усе ўжо прывыклі. Якія геапалітычныя наступствы можа мець гэтая разбуральная серыя тэрарыстычных нападаў?

Найперш для многіх палітыкаў, асабліва заходніх, стане больш відавочнай неабходнасць згуртавання ўсіх краін свету ў барацьбе з агульнай тэрарыстычнай пагрозай. На жаль, у апошнія гады назіралася лінія падзелу паміж заходнімі спецслужбамі і іх калегамі з незаходніх дзяржаў у барацьбе з тэрарызмам. Нягледзячы на тое, што ад тэрарыстычных нападаў пакутуюць усе, заходнія спецслужбы вялі ўласную вайну з тэрарызмам, пазбягаючы цеснага супрацоўніцтва з незаходнімі калегамі. Зразумелы і прычыны такой палітыкі — недавер да прафесіяналізму калег з менш развітых краін, боязь уцечкі інфармацыі да тэрарыстаў, нежаданне дзяліцца крыніцамі і метадамі працы. Відавочны і наступствы — у такой сітуацыі тэрарыстам лягчэй ажыццяўляць сваю разбуральную дзейнасць. Хочацца верыць, што частыя тэрарыстычныя атакі прымусяць заходніх палітыкаў наладзіць цесную кааперацыю ў барацьбе ўсіх спецслужбаў свету з гэтай пагрозай.

Не спрыяюць барацьбе з тэрарызмам і геапалітычныя канфлікты. Найбольш яскравым прыкладам з'яўляецца, па сутнасці, новая халодная вайна ў Еўропе паміж заходнім лагерам і Расіяй з усімі атрыбутамі ранейшай халоднай вайны Захаду з СССР. Ёсць надзея, хоць і невялікая, што агульныя пагрозы, прадэманстраваныя тэрактамі супраць грамадзян Еўрасаюза і Расіі ў апошнія тыдні, дапамогуць хоць трохі аслабіць крызіс у адносінах і перайсці да пошуку магчымасцяў супрацоўніцтва, а не канфрантацыі. Тым больш што без магчымасцяў спецслужбаў Расіі барацьба Захаду з тэрарызмам будзе далёка не такой эфектыўнай.

Хваля тэрактаў станоўча адаб'ецца на перспектывах дзеючага ўрада ў Сірыі ўтрымаць уладу і ўзмацніць сваю геапалітычную пазіцыю. Любыя прэтэнзіі да Прэзідэнта Асада з боку Захаду гаснуць на фоне тых зверстваў, што ўвесь час здзяйсняюць прадстаўнікі групоўкі «Ісламскай дзяржавы», прычым ужо не толькі на тэрыторыі Сірыі і Ірака, але і з выхадам на еўрапейскі тэатр. Ёсць надзея, што абурэнне з боку грамадскай думкі краін Захаду нядаўнімі паспяховымі тэрактамі ў Францыі прымусіць заходніх палітыкаў памяняць сваё стаўленне да тых, хто змагаецца супраць Асада ў Сірыі і яшчэ нядаўна з'яўляўся найбліжэйшым саюзнікам краін Захаду. Можа ўмацавацца пункт гледжання, што ўся гісторыя барацьбы Захаду з Асадам у Сірыі — непаразуменне без сур'ёзных падстаў, але з вельмі небяспечнымі наступствамі — паскораным распаўсюджваннем тэрарызму на захопленых «Ісламскай дзяржавай» і іншымі антыўрадавымі групоўкамі тэрыторыях краіны.

Тэракты акажуць уплыў на еўрапейскую палітыку суседства (ЕПС). Яна стане развівацца ў большай ступені па прапанаванай ужо даўно беларускім бокам схеме, будзе больш прагматычнай і арыентаванай на барацьбу з агульнымі пагрозамі. Апублікаваны 18 лістапада Еўрапейскай камісіяй і Вярхоўным прадстаўніком Еўрасаюза па замежных справах і палітыцы бяспекі прэс-рэліз з асноўнымі вынікамі перагляду Еўрапейскай палітыкі суседства даюць сур'ёзныя падставы для такіх перспектыў трансфармацыі ЕПС.

У сённяшняй сітуацыі для Еўрапейскага саюза акажацца значна больш запатрабаванай роля Беларусі як надзейнага бар'ера для выклікаў і пагроз, якія стаяць перад гэтай міжнароднай арганізацыяй. Нарэшце, па заслугах будзе ацэнена роля нашай краіны для Еўрасаюза ў барацьбе з нелегальнай міграцыяй, гандлем людзьмі і кантрабандай. Замест ранейшых настойлівых спроб зрабіць суседзяў больш падобнымі да сябе, падабаецца ім гэта ці не, Еўрасаюз стане з вялікай павагай ставіцца да іх інтарэсаў і патрэб, паколькі іх задавальненне неабходна для стабільнасці суседніх з ЕС краін.

Зрэшты, беларускі лозунг пра важнасць стабільнасці становіцца шырока запатрабаваным не толькі ў палітыцы Еўрапейскага саюза ў дачыненні да суседніх краін, але і ў палітыцы ўнутры яго самога. Так шмат дысбалансаў і супярэчнасцяў разрываюць Еўрасаюз знутры, так шмат праблем абрынулася на галаву жыхароў краін — яго членаў, што без большага парадку і дысцыпліны ўсе праблемы, якія ўзніклі, не вырашыць і ўсе супярэчнасці не збалансаваць. Новы акцэнт на стабільнасці і бяспецы істотна палепшыць адносіны нашай краіны з Еўрасаюзам у якасці значнага донара бяспекі на яго найважнейшай усходняй мяжы.

Сяргей КІЗІМА, доктар палітычных навук