Вы хацелі б трапіць у Антарктыду? Для некаторых гэта неажыццявімая мара, для іншых проста паездка з турфірмай, а для Уладзіслава Мяміна — прафесійная неабходнасць. Як вучоны-біёлаг ён быў у Антарктыдзе ў складзе трэцяй беларускай экспедыцыі. Аб праблемах, з якімі давялося сутыкнуцца на далёкім і загадкавым кантыненце, Уладзіслаў расказаў у сваім інтэрв'ю.
— Як выпаў шанц трапіць у Антарктыду?
— Мой вельмі добры сябар заолаг Алег Барадзін калісьці прымаў удзел у антарктычнай экспедыцыі. Ён шмат чаго мне расказваў, і менавіта ад яго я даведаўся, што групе неабходны мікрабіёлаг. Тады я і выказаў жаданне паехаць. Хоць насамрэч трапіць туды зусім не лёгка. Ахвотных вельмі шмат. Ад моманту, калі я агучыў свой намер, да самой экспедыцыі прайшло каля двух гадоў.
— Якая мэта стаяла перад вамі?
— У той час было прынята рашэнне ўзмацніць мікрабіялагічны кірунак. Але насамрэч біёлаг адказны ў экспедыцыі за ўсе біялагічныя кірункі: гідрабіялогію, заалогію, збор біялагічных узораў і г.д. Калі трапляеш у Антарктыку, ты павінен умець рабіць увогуле ўсё, таму за два гады чакання я мэтанакіравана асвойваў і іншыя методыкі. Але асабіста мая мэта была — праверыць сябе. Экспедыцыя стала выдатнай магчымасцю праверыць сваю фізічную і псіхалагічную форму.
Перад паездкай мы ўсе праходзілі сур'ёзны медагляд. Абследаванне цягнулася некалькі дзён і праводзілася ў Рэспубліканскім цэнтры спартыўнай медыцыны. Патрабаванні былі, як да здароўя спецназаўцаў: правяралі абсалютна ўсё.
— Які чалавек дакладна не падыходзіць для вандроўкі ў Антарктыду?
— Каб паехаць туды, трэба мець выдатную фізічную форму. Іншы раз даводзіцца 200-літровую бочку цягнуць, ды яшчэ ўгору. Далікатным дзяўчатам такая праца не пад сілу, таму цяпер на расійскіх станцыях увогуле няма жанчын. І маральна ўстойлівым таксама трэба быць. Наша экспедыцыя складалася толькі з трох чалавек, і ўмовы сумеснага існавання былі практычна як у касмічным караблі.
— Як бы вы апісалі звычайнага палярніка?
— Гэта ў добрым сэнсе слова савецкі чалавек. Савецкі таму, што, калі табе патрэбна дапамога, ты яе абавязкова атрымаеш. І не так, што ты — мне, я — табе, а бескарысліва. І гэта з улікам таго, што часам нават са сваімі справамі ледзь паспяваеш спраўляцца.
— З якімі праблемамі найперш сутыкаюцца вучоныя ў Антарктыдзе?
— Перш за ўсё, высокае псіхалагічнае напружанне. Ты на працягу амаль паўгода жывеш у ізаляваным памяшканні, а гэта вельмі цяжка. Пад канец экспедыцыі нават з цюленямі пачынаеш размаўляць. І сістэма жыццезабеспячэння ў нас не дасканалая. На расійскай станцыі «Маладзёжная», напрыклад, ёсць спецыяльны персанал, які займаецца гатаваннем ежы, прыбіраннем, чысткай снегу і г.д. У нас такіх людзей не было.Таму перш чым пайсці працаваць у лабараторыю, спачатку трэба было пачысціць снег. Мы з калегам падлічылі, што на гатаванне ежы і мыццё посуду ў дзень затрачваецца каля 4,5 гадзіны. А калі здараліся нейкія праблемы са здароўем, трэба было ехаць 24 кіламетры на расійскую станцыю да ўрача.
— Ці была магчымасць падтрымліваць сувязь з роднымі?
— Была, але вельмі абмежаваная. Сваякі маглі тэлефанаваць нам толькі раз на тыдзень, у пятніцу вечарам. Патэлефанаваць ім і мы маглі, але, шчыра кажучы, я зрабіў гэта толькі чатыры разы за ўсю экспедыцыю. Сувязь падтрымлівалася праз спадарожнікавы тэлефон, трафік быў абмежаваны. Таму лішнія хвіліны стараліся траціць не на асабістыя размовы, а па справе. Ды і сумаваць не было калі. Спачатку даводзілася шмат працаваць для арганізацыі быту, потым пачалося антарктычнае лета, і выкарыстаць гэты час трэба было па максімуме. Мабыць, першыя думкі пра дом з'явіліся бліжэй да канца лютага, а прыехалі мы ў Антарктыду ў снежні. Надвор'е пагоршылася, шмат часу даводзілася праводзіць у памяшканні. Тады і пачынаеш сумаваць, успамінаць Мінск...
— Новы год таксама ў Антарктыдзе сустракалі?
— Так, мы адзначалі яго на расійскай станцыі. Але не магу сказаць, што Новы год у Антарктыдзе вельмі адрозніваўся ад хатняга свята. Хіба што не было чуваць шуму вуліцы, аўтамабіляў, ніхто не тэлефанаваў, не віншаваў са святам. Набліжэнне Новага года назіраеш толькі па гадзінніку. Спачатку мы, па традыцыі, праводзілі стары год, потым адкаркавалі шампанскае, сустрэлі новы. Пасля гэтага былі цікавыя гульні, розыгрышы. Гулялі, напрыклад, у «Кракадзіла», толькі паказвалі не кагосьці, а адзін аднаго. Потым разышліся спаць, таму што ў Антарктыдзе нават на свята спіртным злоўжываць нельга, трэба быць заўсёды ў «рабочай форме».
Вось такая цікавая сустрэча адбылася ў мяне з чалавекам, які ажыццявіў сваю мару — пабываць у Антарктыдзе, каб не толькі ўнесці свой уклад у вывучэнне гэтага бязлюднага кантынента, але і праверыць самога сябе, упэўніцца ў сваіх фізічных і псіхалагічных магчымасцях.
Лізавета Карповіч,
вучаніца 10 класа Ліцэя БДУ.
А вы ведалі?
Вы лічыце, што айсбергі бываюць толькі белымі? Нічога падобнага! Чорныя таксама існуюць. Калі айсберг адколваецца, ён можа «прыхапіць» палоску грунту. Чорныя пласты звычайна знаходзяцца ў ніжняй частцы льдзіны, аднак пры раставанні айсберг можа перавярнуцца. Дарэчы, гэты момант самы небяспечны для мараплаўцаў.
Дзверы ўсіх памяшканняў у Антарктыдзе адчыняюцца ўнутр. Звычайна за ноч намятае снегу, і дзверы могуць увогуле не адчыніцца вонкі. Тады палярнікі будуць ізаляваныя.
Доўгавалосым дзяўчатам у Антарктыдзе прыйдзецца няпроста. Вада там мае вельмі малую канцэнтрацыю солі, таму змыць шампунь з валасоў вельмі цяжка. Палярнікі звычайна дадаюць у ваду воцат ці мінеральную ваду.
Патрапіць у асяроддзе пінгвінаў неверагодна цяжка? А вось і не! Справа ў тым, што пінгвіны прымаюць за сваіх сабратаў любыя цёмныя прадметы. Дастаткова стаць на калені ў чорным камбінезоне — і ўсё! У рады пінгвінаў ты прыняты!
Якога колеру можа быць снег? Зялёнага! Але толькі калі вы ў Антарктыдзе. Сакрэт зялёнага снегу ў тым, што ўзровень сонечнай радыяцыі на кантыненце даволі высокі, таму некаторыя мікраарганізмы аддаюць перавагу жыццю пад тоўшчай снегу.
Некаторыя мікраарганізмы з'яўляюцца гурманамі ў выбары ежы і асяроддзя пражывання. Вам здаецца дзікім паглынанне жабіных лапак? Тады як вы адрэагуеце на спажыванне саляркі? Калі з кінутай бочкі з палівам паспела выцечы невялікая порцыя саляркі, праз два тыдні «возера» паспее зацвісці, даказваючы гэтым разнастайнасць формаў жыцця на планеце.
Едзеш у Антарктыду — будзь гатовы да загару. Паколькі там, на Паўднёвым полюсе Зямлі, ультрафіялетавыя прамяні больш свабодна пранікаюць на паверхню мацерыка, чым у нас, ад бязлітаснага сонца не выратуюць ніякія маскі. Твар абгарае хутчэй, чым на моры, а загар сыходзіць вельмі цяжка.
Канцэрт для дзяцей і моладзі, пластычны спектакль Ягора Дружыніна і «Рок-панарама».