«З беларусам можна пасябраваць за гадзіну»

Пад­час мі­ну­лай ус­туп­най кам­па­ніі сту­дэн­та­мі Бел­дзярж­уні­вер­сі­тэ­та ста­лі 1119 за­меж­ні­каў. Гэ­та рэ­корд­ны па­каз­чык за ўсю гіс­то­рыю ВНУ, хоць жы­ха­ры ста­лі­цы ўжо пры­звы­ча­і­лі­ся ба­чыць на га­рад­скіх ву­лі­цах сту­дэн­таў з Кі­тая, Турк­ме­ніі і ін­шых кра­ін. Трыц­ца­ці­га­до­вы япо­нец Хі­то­шы Та­на­ка, дру­га­курс­нік Ін­сты­ту­та жур­на­ліс­ты­кі БДУ, так­са­ма пры­ехаў у Бе­ла­русь ме­на­ві­та па ве­ды. Ка­рэс­пан­дэн­ты «Чыр­вон­кі» су­стрэ­лі­ся з Хі­то­шы-са­нам і да­ве­да­лі­ся, як яму жы­вец­ца ў Мін­ску, што ўра­зі­ла яго ў Бе­ла­ру­сі і, вя­до­ма, па­га­ва­ры­лі пра Ні­пон (так сваю Ра­дзі­му на­зы­ва­юць са­мі япон­цы). — Хі­то­шы, гэ­тай во­сен­ню на кан­фе­рэн­цыі па пад­вя­дзен­ні вы­ні­каў прак­ты­кі ты ўра­зіў сту­дэн­таў Ін­сты­ту­та жур­на­ліс­ты­кі сва­ёй рус­кай мо­вай. Ад­куль та­кія ве­ды? — О, гэ­та вель­мі доў­гая гіс­то­рыя. На­па­чат­ку 2000-х я жыў у го­ра­дзе Ко­бэ не­па­да­лёк ад Оса­кі, пра­ца­ваў у мяс­цо­вым рэ­ста­ра­не. Ад­ной­чы я са­чыў за спа­бор­ніц­тва­мі па тай­скім бок­се. Адзін з вель­мі па­пу­ляр­ных у Япо­ніі бай­цоў — Аляк­сей Ігн­а­шоў (да­рэ­чы, бе­ла­рус) — пас­ля бою да­ваў ін­тэр­в'ю на рус­кай мо­ве. Я па­чуў яе і, мож­на ска­заць, за­ка­хаў­ся. На Алім­пі­я­дзе 2004 го­да ўжо хва­рэў за збор­ную Ра­сіі. На­быў са­бе пе­ра­кла­ды кніг рус­кіх кла­сі­каў, на­прык­лад, Да­ста­еў­ска­га, і па­чаў чы­таць. Яшчэ гля­дзеў ра­сій­скае кі­но, мне па­да­ба­юц­ца філь­мы з Сяр­ге­ем Бад­ро­вым: «Брат», «Брат-2» і больш за ўсё — «Каў­каз­скі па­лон­нік». На­рэш­це я кі­нуў сваю пад­пра­цоў­ку ў рэ­ста­ра­не і пай­шоў ву­чыц­ца — у Та­кій­скі ін­сты­тут рус­кай мо­вы. Пас­ля го­да на­ву­чан­ня ста­жы­ра­ваў­ся ў Маск­ве. Мне вель­мі спа­да­ба­ла­ся ат­мас­фе­ра, са­ма кра­і­на. Я пла­на­ваў пра­цяг­ваць на­ву­чан­не, але не­ча­ка­на ад­бы­ла­ся бя­да. Мая ма­ці цяж­ка за­хва­рэ­ла, і трэ­ба бы­ло тэр­мі­но­ва шу­каць лю­бую пра­цу, за­раб­ляць гро­шы, бо ў ма­мы ні­ко­га, акра­мя мя­не, ня­ма. Я ўлад­ка­ваў­ся на за­вод кам­па­ніі Hіtachі, а вы­ву­чэн­не мо­вы за­кі­нуў. Атрым­лі­ваў шмат гро­шай, але за­да­валь­нен­ня зу­сім не бы­ло. На­рэш­це ма­ці ачу­ня­ла, але пра­цу на за­вод­зе я не кі­даў. І ад­ной­чы яна мне ска­за­ла: «Хі­то­шы, твой твар быц­цам мёрт­вы. Та­бе трэ­ба зай­мац­ца тым, што ты лю­біш». Та­ды я зволь­ніў­ся з пра­цы і зноў пай­шоў ву­чыц­ца, гэ­тым ра­зам на кур­сы. Па­ра­лель­на пад­пра­цоў­ваў у шко­ле — там зай­ма­ла­ся рус­ка­моў­ная дзяў­чын­ка з Турк­ме­ні­ста­на, і ёй па­трэб­на бы­ла да­па­мо­га з япон­скай мо­вай. — А як ты апы­нуў­ся ў Бе­ла­ру­сі? Ча­му мес­цам сва­ёй ву­чо­бы вы­браў ме­на­ві­та на­шу кра­і­ну?

— Трэ­ба бы­ло атрым­лі­ваць вы­шэй­шую аду­ка­цыю, але ў Япо­ніі яна каш­туе вель­мі до­ра­га — ка­ля 10 ты­сяч до­ла­раў за год. Я па­чаў шу­каць ін­шае мес­ца. Доў­га ду­маў пра Ра­сію, але атры­ма­ла­ся інакш. На кур­сах я па­зна­ё­міў­ся з рус­кай жан­чы­най, што вый­шла за­муж за япон­ца. Яна па­ра­і­ла мне ехаць ву­чыц­ца ў Бе­ла­русь, ска­за­ла, што там вель­мі спа­кой­на, доб­рыя лю­дзі, а яшчэ ў Мін­ску жы­вуць яе зна­ё­мыя. Акра­мя та­го, на­ву­чан­не ў Бе­ла­ру­сі каш­туе ня­до­ра­га. Вяс­ной 2011-га я ўпер­шы­ню пры­ехаў у Мінск, паў­го­да на­вед­ваў кур­сы рус­кай мо­вы для ін­ша­зем­цаў. По­тым вяр­нуў­ся на ра­дзі­му і ду­маў, што гэ­та на­заўж­ды. У Япо­ніі я здаў эк­за­мен па рус­кай мо­ве дру­го­га ўзроў­ню і атры­маў да­звол на пра­цу ў сфе­ры між­моў­ных ка­му­ні­ка­цый. Але зноў уз­нік­лі праб­ле­мы: на ма­ёй ра­дзі­ме вель­мі цяж­ка знай­сці пра­цу, звя­за­ную з рус­кай мо­вай. Прый­шло­ся вяр­тац­ца ў Бе­ла­русь і пра­цяг­ваць ву­чо­бу на тых жа кур­сах. Але на гэ­ты раз бы­ло вель­мі сум­на: мо­ву вы­кла­да­лі для сту­дэн­таў, якія амаль зу­сім не га­во­раць па-рус­ку. І вось ад­ной­чы вы­клад­чы­ца ска­за­ла мне, што я лепш пі­шу па-рус­ку, чым раз­маў­ляю, і, маг­чы­ма, мне трэ­ба па­спра­ба­ваць вы­ву­чыц­ца на жур­на­ліс­та. Я зга­дзіў­ся, па­чаў вы­бі­раць па­між філ­фа­кам і Ін­сты­ту­там жур­на­ліс­ты­кі. Вы­бар на ка­рысць апош­ня­га аб­умо­ві­ла на­яў­насць на­прам­ку «спар­тыў­ная жур­на­ліс­ты­ка». Так я і стаў сту­дэн­там жур­фа­ка. — І якія ў ця­бе ўра­жан­ні ад ву­чо­бы? — О, вель­мі па­зі­тыў­ныя! Мя­не па­ся­лі­лі ў но­вы ін­тэр­нат ка­ля стан­цыі мет­ро «Пят­роў­шчы­на». Там я знай­шоў са­бе сяб­роў, у асноў­ным гэ­та бе­ла­рус­кія сту­дэн­ты. Да­рэ­чы, яны па­ці­ху ву­чаць мя­не бе­ла­рус­кім сло­вам, я па­чаў ці­ка­віц­ца яшчэ і бе­ла­рус­кай куль­ту­рай. Ве­даю пра та­кіх пісь­мен­ні­каў, як Ян­ка Ку­па­ла і Якуб Ко­лас, толь­кі ўвесь час іх блы­таю (смя­ец­ца). Ча­сам спра­бую ска­заць што-не­будзь па-бе­ла­рус­ку, але атрым­лі­ва­ец­ца «тра­сян­ка». Ад­но жа­дан­не, трэ­ба ска­заць, не спраў­дзі­ла­ся. Я вель­мі ха­цеў ву­чыц­ца ра­зам з бе­ла­рус­кі­мі сту­дэн­та­мі, у ад­ной гру­пе. Але ў дэ­ка­на­це ска­за­лі, што гэ­та не­маг­чы­ма, бо шмат прад­ме­таў ім вы­кла­да­юць па-бе­ла­рус­ку, я ма­гу мно­гае не зра­зу­мець. Та­му я ву­чу­ся ра­зам з ін­шы­мі за­меж­ны­мі сту­дэн­та­мі. За­тое за­ста­ец­ца шмат воль­на­га ча­су, бо з за­меж­ні­ка­мі ву­чыц­ца пра­сцей. — Да­рэ­чы, як прай­шла твая пер­шая ву­чэб­ная прак­ты­ка? — Пер­шую прак­ты­ку я вы­ра­шыў пра­хо­дзіць у Мін­ску, ін­шыя ва­ры­ян­ты на­ват не раз­гля­даў. Вы­бі­раў па­між дзвю­ма рэ­дак­цы­я­мі, што па­ра­і­лі мне сяб­ры. Па­чаў з прос­тых ма­тэ­ры­я­лаў: пад­час па­езд­кі да­до­му на­ве­даў шэсць япон­скіх га­ра­доў: То­кіа, На­га­са­кі, Кі­ё­та і ін­шыя. Ра­біў здым­кі, за­на­тоў­ваў ці­ка­выя фак­ты. Су­мя­шчаў пры­ем­нае з ка­рыс­ным, пра­сцей ка­жу­чы. По­тым на­пі­саў тры ма­тэ­ры­я­лы. Рэ­дак­та­ру яны спа­да­ба­лі­ся, і ён ад­ра­зу ж іх на­дру­ка­ваў — усю се­рыю. Пас­ля гэ­та­га я пра­ца­ваў ужо ў Мін­ску, зра­біў яшчэ не­каль­кі ма­тэ­ры­я­лаў. Са­мы ці­ка­вы — з вы­ка­ры­стан­нем «ме­та­ду мас­кі». Рэ­дак­тар па­пра­сіў мя­не пра­ана­лі­за­ваць пра­цу ін­фар­ма­цый­на-ту­рысц­ка­га цэнт­ра пад вы­гля­дам япон­ска­га па­да­рож­ні­ка. Я ўзяў сваю ва­ліз­ку, на­біў рэ­ча­мі і пай­шоў у гэ­ты са­мы цэнтр. Ра­біў вы­гляд, што мо­вы амаль не ве­даю, тлу­ма­чыў усё жэс­та­мі. Спа­чат­ку скла­ла­ся ўра­жан­не, што мне там не ўзра­да­ва­лі­ся. Але хут­ка су­пра­цоў­ні­кі цэнт­ра за­ры­ен­та­ва­лі­ся і вель­мі якас­на мне да­па­маг­лі. Знай­шлі тан­ную гас­ці­ні­цу ў двух кро­ках ад цэнт­ра го­ра­да, рас­па­вя­лі, як ту­ды да­брац­ца, і мно­гае ін­шае. На­ват па­ра­і­лі мес­ца са смач­ны­мі су­шы. Яшчэ я спы­таў, ці ёсць у Мін­ску якія-не­будзь сла­ву­тыя мес­цы, звя­за­ныя з Япо­ні­яй. Яны доў­га ду­ма­лі, але ўзга­да­лі пра Зва­ны На­га­са­кі і Сен­дай­скі сквер. Пра гэ­ты ві­зіт я так­са­ма на­пі­саў ма­тэ­ры­ял. — Спа­да­ба­лі­ся на­шы су­шы? — Не вель­мі, у іх ма­ла агуль­на­га з ты­мі, што ядзім мы. У Япо­ніі су­шы ядуць да­во­лі час­та. Мо­жа, раз на ты­дзень. Са­праўд­ныя ро­лы га­ту­юць толь­кі ў спе­цыль­ных рэ­ста­ра­нах, гэ­та ро­біць во­пыт­ны ку­хар. Не­ка­то­рыя га­ту­юць су­шы до­ма, гэ­та на­зы­ва­ец­ца «ся­мей­ныя су­шы». — А бе­ла­рус­кая кух­ня? Доў­га пры­вы­каў ес­ці ві­дэль­цам і лыж­кай? — Вось да кух­ні я так і не пры­звы­ча­іў­ся за паў­та­ра го­да. У бе­ла­рус­кіх стра­вах шмат тлу­шчу, япон­цу гэ­та ня­звык­ла. Ха­ця спа­чат­ку еў дра­ні­кі ледзь не кож­ны дзень — аж­но на­да­ку­чы­лі. З ві­дэль­цам і лыж­кай му­чыц­ца не да­вя­ло­ся — у Япо­ніі сён­ня ка­рыс­та­юц­ца як па­лач­ка­мі, так і еў­ра­пей­скі­мі ста­ло­вы­мі пры­бо­ра­мі. — Тлу­шчу шмат, каб ха­лод­ную зі­му пе­ра­жыць. Бе­ла­рус­кія ма­ра­зы ця­бе не пу­жа­юць? — Пу­жа­юць, яшчэ як! На ма­ёй ра­дзі­ме тэм­пе­ра­ту­ры ні­жэй­шыя за нуль не бы­вае. Снег вы­па­дае ў леп­шым вы­пад­ку раз на не­каль­кі га­доў. Спра­бую цяп­лей апра­на­цца, але да­па­ма­гае ма­ла. Та­му без асаб­лі­вай пры­чы­ны ў ма­ра­зы з ін­тэр­на­та не вы­хо­джу. — Хі­то­шы, а ці быў ты дзе-не­будзь, акра­мя Мін­ска? Што та­бе спа­да­ба­ла­ся ў Бе­ла­ру­сі, акра­мя ста­лі­цы? — Я час­та бы­ваю ў Брэс­це, там жы­ве мой бе­ла­рус­кі ся­бар. Ён па­каз­ваў мне Брэсц­кую крэ­пасць, бы­ло вель­мі ці­ка­ва. Ды і ўво­гу­ле сам го­рад спа­да­баў­ся. Да­рэ­чы, я не ча­каў, што ў Бе­ла­ру­сі та­кія вя­лі­кія га­ра­ды, на­ват Мінск мне ба­чыў­ся ма­лень­кім. Ака­за­ла­ся зу­сім інакш. Яшчэ мя­не моц­на ўра­зіў Грод­на, яго цэнтр. Я шмат па­да­рож­ні­чаў па Еў­ро­пе, і ме­на­ві­та ў Грод­не мне пры­га­да­лі­ся тыя па­да­рож­жы. Гэ­та го­рад, у якім жы­ве гіс­то­рыя. У Мін­ску я люб­лю ад­па­чы­ваць у ганд­лё­вым цэнт­ры «Ста­лі­ца», тут шмат ці­ка­ва­га. А яшчэ мне па­да­ба­ец­ца мін­скі ба­та­ніч­ны сад. Зі­мой час­та ха­джу на ка­ток ка­ля Па­ла­ца спор­ту. — А ці мно­га япон­цы ве­да­юць пра на­шу кра­і­ну? — Шчы­ра ка­жу­чы, не вель­мі. Ка­лі я ка­заў сяб­рам, што еду ву­чыц­ца ў Бе­ла­русь, яны пе­ра­пыт­ва­лі: «Бе­ла­русь? Гэ­та не­дзе ў Ра­сіі?» Я ім тлу­ма­чыў, што гэ­та кра­і­на — су­сед­ка Ра­сіі, там жы­вуць ін­шыя лю­дзі. Ця­пер ве­да­юць тро­хі больш, праў­да, з сум­най на­го­ды. Пас­ля ава­рыі на стан­цыі Фу­ку­сі­ма ў нас час­та ўзгад­ва­юць пра Чар­но­быль. І, ад­па­вед­на, пра Бе­ла­русь. Ка­жуць, што нам трэ­ба пе­рай­маць бе­ла­рус­кі во­пыт у зма­ган­ні з на­ступ­ства­мі ра­ды­я­цый­най ка­та­стро­фы. — Ці ад­чу­ва­еш ты ад­роз­нен­ні па­між бе­ла­ру­са­мі і рус­кі­мі? — Не­су­мнен­на. Як толь­кі я пры­ехаў у Мінск, пер­шай дум­кай бы­ло: «Ні­што са­бе! Сла­вя­не ўме­юць усмі­хац­ца?» Бе­ла­ру­сы хут­чэй ідуць на кан­такт. З бе­ла­ру­сам мож­на па­сяб­ра­ваць за га­дзі­ну, а з ра­сі­я­на­мі так не атрым­лі­ва­ец­ца. Яны вель­мі на­сця­ро­жа­на ста­вяц­ца да но­вых лю­дзей. — А што ты ска­жаш пра бе­ла­ру­саў і япон­цаў? — Ба­наль­нае. У нас шмат па­доб­на­га і шмат роз­на­га. Га­лоў­нае ад­роз­нен­не, я лі­чу, — эма­цый­насць. Япон­цы ні­ко­лі не па­каз­ва­юць свае эмо­цыі на пра­цы ды і ўво­гу­ле на лю­дзях. Трэ­ба заўж­ды стры­ма­на ўсмі­хац­ца, але ні­я­кім чы­нам нель­га па­каз­ваць, што ад­бы­ва­ец­ца ў тва­ёй ду­шы. Са­мім са­бой мож­на быць толь­кі до­ма. Бе­ла­ру­сы ж эмо­цый не стрым­лі­ва­юць. Мо­гуць па­сва­рыц­ца з кі­раў­ніц­твам, з людзь­мі на ву­лі­цы. І мне гэ­та ба­чыц­ца «плю­сам». Бо эмо­цыі нель­га тры­маць у са­бе. Ме­на­ві­та та­му я ад­чу­ваю ся­бе ў Бе­ла­ру­сі кам­форт­на. Бо лю­дзі тут шчы­рыя. — Хі­то­шы, на­конт Япо­ніі ў бе­ла­ру­саў скла­ла­ся шмат стэ­рэа­ты­паў. Пра­па­ную та­бе пра­ка­мен­та­ваць не­ка­то­рыя з іх. На­прык­лад, та­кі: япон­цы — вель­мі дыс­цып­лі­на­ва­ны на­род, яны з вя­лі­кай ад­каз­нас­цю ста­вяц­ца да сва­ёй пра­цы і вель­мі сум­лен­на яе вы­кон­ва­юць... — Гэ­та праў­да. Я ўжо ка­заў пра ста­сун­кі па­між ка­ле­га­мі. Трэ­ба заўж­ды вес­ці ся­бе стры­ма­на, нель­га кан­флік­та­ваць, на пра­цы — толь­кі пра­ца. Так­са­ма цэ­ніц­ца пунк­ту­аль­насць, на пра­цу ўсе пры­яз­джа­юць за паў­га­дзі­ны да яе па­чат­ку. Ка­лі спаз­ня­еш­ся — зволь­няць. Смя­яц­ца, ве­ся­ліц­ца на пра­цы — за­ба­ро­не­на. З па­за­пра­цоў­ных ад­но­сін да­зва­ля­ец­ца ві­зіт у са­кэ-бар з на­чаль­ні­кам. Іс­нуе на­ват пры­кме­та: ка­лі бос доў­га не клі­ча ця­бе на са­кэ (япон­скі ал­ка­голь­ны на­пой. — Аўт.) — ча­кай зваль­нен­ня. — А са­кэ? Ці праў­да гэ­та та­кі рас­паў­сю­джа­ны на­пой? — Япон­цы п'юць шмат са­кэ. Асаб­лі­ва тыя, што пра­цу­юць у офі­сах. Ка­жуць, што гэ­та зды­мае стрэс. Бо на сям'ю, аса­біс­тае жыц­цё ча­су не ха­пае. Не­ка­то­рыя офіс­ныя ра­бот­ні­кі ка­рыс­та­юц­ца спе­цы­яль­ным пры­ста­са­ван­нем — плас­ты­ка­вай ва­зай. Ка­лі не­га­тыў­ныя эмо­цыі б'юць це­раз край, у гэ­тую ва­зу мож­на па­кры­чаць, каб ні­хто не чуў. — Ці не з гэ­тым звя­за­на іс­на­ван­не ў Япо­ніі та­ко­га мес­ца, як Лес са­ма­за­бой­цаў? — Так, ён зна­хо­дзіц­ца не­па­да­лё­ку ад Фу­дзі. Ка­лі жыц­цё ста­но­віц­ца не­вы­нос­ным, лю­дзі пры­хо­дзяць ту­ды, каб па­мер­ці. Усё гэ­та звя­за­на, як я ду­маю, з тым са­мым што­дзён­ным стрэ­сам. З тым, што пры­хо­дзіц­ца «на­сіць мас­ку» кож­ны дзень. Што ка­заць, ка­лі япон­цы на­ват з сяб­ра­мі і ў сям'і час­та раз­маў­ля­юць на «вы». — На­пэў­на, са­мы вя­до­мы япон­скі пісь­мен­нік у Бе­ла­ру­сі — Ха­ру­кі Му­ра­ка­мі. А ка­го лю­бяць са­мі япон­цы? — Ха­ру­кі Му­ра­ка­мі так­са­ма лю­бяць, але да­лё­ка не ўсе. Кож­ны дзень з'яў­ля­юц­ца но­выя ці­ка­выя аў­та­ры. З кла­сі­каў са­мыя вя­до­мыя ў нас — Аку­та­га­ва Ру­нос­кэ і На­цу­мэ Са­сэ­кі. — Для мно­гіх Япо­нія аса­цы­ю­ец­ца з та­кім ві­дам ба­раць­бы, як су­мо. Ці са­праў­ды ён та­кі па­пу­ляр­ны? — Ужо даў­но не. Рэч, на­пэў­на, у тым, што япон­скія су­ма­іс­ты не са­мыя моц­ныя. Леп­шыя сён­ня ўво­гу­ле ман­го­лы. Ёсць ра­сій­скія, гру­зін­скія су­ма­іс­ты. А са­мы па­пу­ляр­ны ў Япо­ніі від спор­ту, які я так­са­ма люб­лю больш за ас­тат­нія, — бей­сбол. Апош­нім ча­сам па­пу­ляр­насць на­бі­рае фут­бол, з'я­ві­лі­ся моц­ныя япон­скія фут­ба­ліс­ты: Кей­су­ке Хон­да, Юта На­га­то­ма, Сін­дзі Ка­га­ва. — Яшчэ ка­жуць, што япон­скія жан­чы­ны вель­мі па­слух­мя­ныя, ні­ко­лі не спра­ча­юц­ца са сва­і­мі муж­чы­на­мі... — Не ста­ну гэ­та аб­вяргаць. Япон­кі над­та са­рам­лі­выя, мне заўж­ды цяж­ка зра­зу­мець, пра што яны ду­ма­юць. Ча­сам мне зда­ец­ца, што яны хіт­рыя. — Хі­то­шы, якія ў ця­бе пла­ны на бу­ду­чы­ню? Ці пла­ну­еш ты вяр­тац­ца на ра­дзі­му? А мо­жа, хо­чаш жыць у Бе­ла­ру­сі? — Са­мае га­лоў­нае для мя­не — вы­ка­рыс­тоў­ваць у пра­цы рус­кую мо­ву. Шчы­ра ка­жу­чы, я і праў­да ха­цеў бы за­стац­ца ў Бе­ла­ру­сі. Трэ­ба скон­чыць на­ву­чан­не і знай­сці на­рэш­це пра­цу, якая зро­біць мя­не шчас­лі­вым. Якую пра­цу? Я не ве­даю. Маг­чы­ма, бу­ду жур­на­ліс­там, які пі­ша пра Япо­нію на рус­кай мо­ве. Ці, на­прык­лад, вы­клад­чы­кам япон­скай мо­вы ў Бе­ла­ру­сі. Га­лоў­нае — у мя­не ёсць ма­ра, і ця­пер яна па­чы­нае спраў­джвац­ца. Бе­ла­русь мне па­да­ба­ец­ца, у пер­шую чар­гу, сва­і­мі людзь­мі. Я ні­ко­лі не па­шка­дую, што ад­ной­чы ака­заў­ся тут. Яра­слаў ЛЫС­КА­ВЕЦ. Фо­та Надзеі Бужан і з архіва.