З прыкладна 4 мільёнаў тон камунальных адходаў, што ўтвараюцца за год у Беларусі, ільвіную частку па-ранейшаму закопваюць на палігонах і толькі менш за 20% накіроўваецца ў «сяброўскім» для прыроды кірунку — на перапрацоўку. Па гэтым паказчыку мы ў 3-4 разы саступаем краінам Еўрасаюза. Але ўжо ведаем еўрапейскі вопыт. І не проста ведаем, а самі ажыццяўляем сучасныя падыходы да работы з адходамі. Гэта можна ўбачыць у Мастах дзякуючы праекту ЕС/ПРААН «Садзейнічанне развіццю ўсеабдымнай структуры міжнароднага супрацоўніцтва ў галіне аховы навакольнага асяроддзя ў Рэспубліцы Беларусь».
11-38
Агульны бюджэт праекта перавышае 5 мільёнаў еўра, у тым ліку каля 2,3 мільёна еўра — на закупку абсталявання і тэхнікі для Кобрынскага і Мастоўскага прадпрыемстваў жыллёва-камунальнай гаспадаркі. Тэхналагічных «фішак» па раздзельным зборы і сартаванні смецця шмат. Напрыклад, у Мастах атрымалі шырокі набор тэхнікі па абыходжанні з адходамі, еўракантэйнеры розных відаў, біякампосцеры для прыватных падворкаў. А нядаўна завершана мадэрнізацыя на самым сучасным узроўні мясцовай станцыі сартавання адходаў.
Вось лічбы для параўнання: калі за 2007 год у Мастах сабралі 107 тон другасных матэрыяльных рэсурсаў (6 кг на чалавека), то сёлета за 11 месяцаў — ужо 311,7 тоны (амаль 20 кг на жыхара). А з пускам кардынальна абноўленай станцыі сартавання адходаў будзе 400, а то і больш, перакананы дырэктар Мастоўскага прадпрыемства ЖКГ Сяргей ФРАЛОЎ.
Зрэшты, нават самая перадавая тэхніка не дасць эфекту, калі ў правільным стаўленні да адходаў не будуць зацікаўлены людзі. Таму звернем увагу на знакавую падзею, што адбылася ў сярэдняй школе № 5 г. Масты. Гэтай і яшчэ 33 навучальным установам Мастоўскага, Кобрынскага, Мёрскага і Шаркаўшчынскага раёнаў упершыню ў нашай краіне прысвоены статус «Зялёная школа». Што гэта азначае?
Праграма «Зялёныя школы», кажа кіраўнік праекта Вольга ЧАБРОЎСКАЯ, працуе па пяці кірунках: біяразнастайнасць на прышкольнай тэрыторыі, энергетыка, вада, адходы і экалагічныя акцыі. Навучальнай установе, якая выканае заданні праграмы, выдаецца сертыфікат «Зялёная школа». Ён дзейнічае на працягу двух гадоў, пасля чаго патрабуе пацвярджэння.
11-39
У Мастоўскай СШ № 5, каб заслужыць статус «зялёнай», настаўнікі і вучні працавалі па ўсіх кірунках праграмы. Напрыклад, праблемныя для прыроды пластыкавыя бутэлькі прыстасавалі пад кармушкі для птушак, якія зімуюць. Насупраць кабінета батанікі зрабілі клумбу, якая зацікавіла мноства насякомых-апыляльнікаў. Прапанавалі меры па эканоміі ў школьным будынку электраэнергіі, цяпла і вады. Навучыліся правільна раздзяляць смецце і падрыхтавалі інфармацыйныя лістоўкі па гэтай тэме, якія будуць карыснымі не толькі дзецям, але і дарослым. Наладзілі кантакт з пунктамі здачы другаснай сыравіны і сёлета сабралі ўжо 8960 кілаграмаў макулатуры, больш чым удвая перавысіўшы мінулагодні паказчык, а таксама вялікую колькасць адпрацаваных батарэек. Атрымалі і выкарысталі на прышкольным участку ўгнаенне з кампоставай кучы, а на яе месцы — ужо новая.
У Струбніцкім вучэбна-педагагічным комплексе дзіцячы садок — сярэдняя школа (Мастоўскі раён) заклалі дэндрапарк ландшафтных культур, пасадзілі пладовы сад, адкрылі для сябе шмат відаў птушак, якія зімуюць у гэтай мясцовасці, і паклапаціліся аб іх падкормцы. А школьнікі з Кобрына правялі акцыю па замене палімерных пакетаў на палатняныя торбы. Запрацавала майстэрня «Суперторбачка», дзе ў ход пайшлі абрэзкі тканіны ці старыя джынсы. Потым адбыўся модны паказ гэтых вырабаў з фотасесіяй, пасля чаго дзеці ўручылі суперторбачкі сваім мамам.
Пры гэтым вельмі важна, што праграма «Зялёныя школы» не абмежавалася ў рамках «пілотных» рэгіёнаў. Па дамоўленасці з Міністэрствам адукацыі яна ўключана ў сістэму факультатыўных заняткаў на ўсёй тэрыторыі Беларусі, а значыць, сетка «зялёных школ» можа набыць рэспубліканскі маштаб. Для гэтага ўжо ёсць і дапаможнік па ажыццяўленні праграмы, і вопыт першапраходцаў.
— Гэта будзе карысна не толькі для школьнікаў, але і для дарослых, якія будуць вучыцца ў сваіх дзяцей і ўнукаў «зялёнаму» мысленню, — лічыць першы намеснік міністра прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Беларусі Віталь КУЛІК.
Барыс ПРАКОПЧЫК
Інтэрв'ю з алімпійскім чэмпіёнам па фехтаванні.
Прафесійна, аператыўна, па-добраму.